Đi tìm gà chín cựa trong truyền thuyết

Phải mất gần 2 tiếng, tôi mới đặt chân được đến khu trại gà chín cựa.

Mỗi khu trại gà của các gia đình ở đây đều phải nuôi cách xa nhau, để lỡ nhỡ trại này bị dịch không lây lan sang trại nhà khác, lão Gương nói.

Nói rồi không để tôi phải đợi lâu, lão nông Gương đi tìm bắt gà chín cựa trong khi tay tôi đang lăm lăm chiếc máy ảnh để ghi lại khoảnh khắc “nghìn năm có một” này.

Cầm trên tay một chú gà thuộc giống chín cựa, lão nông cho biết: “Gà chín cựa nghĩa là phải tính cả ngón chân và cộng thêm cựa mọc ra trên khuỷu chân gà, không phải chỉ có gà chín cựa mà còn có gà 10, thậm chí là 11 hay 12 cựa. Nhưng theo truyền thuyết thì những con có vừa tròn 9 cựa mới là những con hoàn hảo nhất, ngày xưa chuyên dùng để tiến vua. Bởi vậy, nên cách gọi gà chín cựa là để chỉ giống gà nhiều cựa đặc biệt nơi đây”.

Trong cùng một lứa, cùng một mẹ đẻ ra vẫn có những con gà thuộc loại gà chín cựa và có con không có cựa nào. Nếu là gà nhiều cựa, từ khi còn bé đã có thể nhận thấy rõ ở khuỷu chân. Gà nhiều cựa thân hình mảnh dẻ, bình thường hay chạy lên đồi nứa, nương rẫy đào giun, bắt dế, thỉnh thoảng mới nhận được nắm ngô, nắm gạo của chủ nuôi.

Giống gà chín cựa đi ăn từ 4 giờ sáng đến tối thì tự động về chiếc chuồng quây bằng phên nứa, lợp lá cọ, chẳng phải bắt nhốt gì cả. Được 5 – 6 tháng tuổi, gà trống nặng chừng 7 – 8 lạng, bắt đầu trổ mã, tập gáy. Gà mái nặng chừng 5 – 6 lạng thì đã đòi nhảy ổ và thịt được rồi.

Gà chín cựa rất khỏe, đặc biệt là đôi chân của chúng rất linh hoạt, muốn bắt một con gà chín cựa cũng không phải chuyện dễ, nều như không nhốt trong chuồng mà muốn bắt chỉ có cách quăng lưới hoặc dùng nỏ ngắm bắn.

Những con gà thuộc loài chín cựa thường rất hiếu chiến, lão nông Gương thường phải nhốt riêng chúng ra một chuồng khác, nếu không rất dễ nảy sinh “hỗn chiến”, đàn gà sẽ hoảng loạn khó nuôi.

Một điều đặc biệt mà ông Gương kể đó là gà chín cựa chỉ thích hợp sống ở khí hậu của vùng bản Cỏi này mà thôi, cứ hễ mang đi đâu đó là “10 con chết 9, 1 con gật gù”, họa lắm mới có được con sống sót. Nhưng dù có sống đi chăng nữa thì cũng không thể có được thể chất và sức khỏe giống như gà chín cựa ở đất Xuân Sơn này.

Nguy cơ diệt chủng gà chín cựa

“Hữu xạ tự nhiên hương”, tiếng đồn về việc xuất hiện gà chín cựa ở Xuân Sơn đã khiến nhiều cánh thương gia đến lùng mua gà chín cựa đem về dưới xuôi kiếm lời.

Trung bình nếu mua tận gốc ở bản Cỏi gà chín cựa có giá khoảng 350.000/kg, nhưng khi đem về bán, các thương lái thường đưa ra những giá cao ngất ngưởng từ 1tr – 2tr/1kg. Tuy nhiên, hầu hết người tìm mua gà chín cựa dưới đồng bằng đều thuộc tầng lớp khá giả, muốn thưởng thức “của ngon vật lạ” nên dù giá cao, họ vẫn mua cho bằng được.

Trưởng bản cỏi Đặng Vĩnh Phúc cho biết “Sở dĩ người Dao tôn sùng và coi trọng gà 9 cựa bởi nó là con của thần rừng, thần núi…. Cũng chính vì lý do đó mà gà 9 cựa trong bản đã bị nhiều lái buôn và không ít khách du lịch ráo riết săn lùng mua bằng được với giá cao “ngất trời” để đưa về xuôi làm “quà”.

Cứ cái đà này, chẳng mấy chốc bóng dáng các “chúa gà” sẽ biến mất khỏi cộng đồng người Dao chúng tôi. Bởi thế, hiện nay, trong bản luôn phải tuyên truyền cho người dân phải biết giữ gìn cẩn thận thứ “bảo bối” hiếm hoi này.

Trước nguy cơ mai một giống gà quý hiếm có trong truyền thuyết của dân tộc, đã đến lúc chúng ta cần đưa gà 9 cựa vào danh mục động vật cần được bảo tồn khẩn cấp. Nghiêm cấm các hoạt động buôn bán trái phép để bảo tồn thứ báu vật trong truyền thuyết của mảnh đất các Vua Hùng.

Bài viết này đã được giản lược, đọc bài đầy đủ tại Zing.vn