Vì sao bạn không muốn gọi điện về nhà và cách chữa lành tâm hồn

Bởi
Charlytran
-
0
130

Bạn có thường xuyên cảm thấy bất an dù cuộc sống đang ổn định? Hay không muốn chủ động gọi điện về nhà mặc dù yêu thương gia đình? Nếu câu trả lời là “có”, có thể bạn đang trải qua những biểu hiện của Avoidant Attachment Style – một kiểu gắn bó tâm lý ảnh hưởng đến 16-23% dân số toàn cầu.

“Việc không chủ động gọi điện cho ba mẹ, không phải do lạnh nhạt bẩm sinh, mà là một biểu hiện rõ nét của kiểu người mang tính cách gắn bó tránh né. Họ sống rất độc lập, rất nhạy cảm, có khả năng thấu cảm mạnh mẽ, nhưng lại không bao giờ chủ động gọi về gia đình. Những người bạn từng thân thiết, nếu không còn liên lạc, họ cũng hiếm khi chủ động nhắn tin trước. Bề ngoài, họ có thể kết nối với bất kỳ ai, nhưng rất ít người thực sự bước vào được bên trong thế giới nội tâm của họ.

Họ thường mang theo hai mặt: một là tự ti, hai là kiêu ngạo. Không có chỗ dựa nội tâm, nên dễ rơi vào trạng thái tự làm bản thân mệt mỏi và muốn biến mất. Tại sao lại như vậy? Vì khi còn nhỏ, vào đúng những lúc cần yêu thương và vỗ về nhất, thì họ lại nhận về sự phớt lờ, áp lực và kỳ vọng.

Họ lớn lên trong một môi trường thiếu thốn cảm giác an toàn, lúc nào cũng trong trạng thái phải gồng lên để được công nhận. Mặc dù thân xác đã là người lớn, nhưng bên trong họ chưa từng trưởng thành một cách trọn vẹn. Về bản chất, họ chỉ là một đứa trẻ, đã quen với việc tự nuốt nước mắt vào trong mà không một ai hay biết. Những tổn thương thời thơ ấu không phải là một cơn mưa lớn, mà là sự ẩm ướt kéo dài dai dẳng suốt cả cuộc đời.”

Tóm tắt bài viết này

  • Avoidant Attachment Style khiến bạn né tránh sự thân thiết dù khao khát tình yêu
  • Childhood Emotional Neglect là nguyên nhân chính hình thành kiểu gắn bó này
  • Lo âu nền khiến bạn cảm thấy không an toàn dù mọi thứ đang ổn
  • Não bộ có thể thay đổi nhờ neuroplasticity và các liệu pháp hiệu quả
  • Phương pháp tự chữa lành giúp xây dựng mối quan hệ lành mạnh hơn

Hiện tượng quen thuộc mà ít ai hiểu

Cô ấy có một công việc ổn định, một mái nhà không thiếu thốn, những người thân không ngược đãi, và một người yêu tốt bụng. Nhưng cô vẫn thường xuyên thấy bất an. Không có lý do gì cụ thể cả – chỉ là một thứ cảm giác lởn vởn trong lồng ngực.

Nhiều người đến trị liệu với biểu hiện tương tự: lo lắng không rõ nguyên nhân. Họ sống trong hiện tại nhưng trí óc luôn du hành đến những vùng đất của lo âu. Họ kiểm tra cửa ba lần, nhắn tin rồi lo người ta sẽ nghĩ sai, nói ra rồi thấy hối hận.

Tâm lý học gọi đây là lo âu nền (baseline anxiety) – một trạng thái mà hệ thần kinh luôn trong mức cảnh giác cao. Giống như thể cơ thể bạn đang được lập trình để tin rằng: nguy hiểm luôn cận kề, chỉ là bạn chưa nhìn thấy nó thôi.

Những người này thường có đặc điểm chung: không chủ động gọi điện cho ba mẹ, hiếm khi chủ động liên lạc với bạn bè cũ, có thể kết nối với mọi người nhưng ít ai thực sự hiểu họ. Đây chính là biểu hiện của Avoidant Attachment Style.

Khoa học giải thích: Avoidant Attachment Style là gì?

Định nghĩa và đặc điểm

Avoidant Attachment Style (tiếng Việt: Gắn bó né tránh) là một kiểu gắn bó không an toàn được các nhà tâm lý học John Bowlby và Mary Ainsworth nghiên cứu. Đây không phải là “lạnh nhạt bẩm sinh” mà là cơ chế tự vệ được học từ nhỏ.

Những người có kiểu gắn bó này thường:

  • Tránh né việc chia sẻ cảm xúc sâu sắc
  • Có xu hướng kết thúc mối quan hệ khi chúng trở nên nghiêm túc
  • Thích các mối quan hệ bề mặt hơn là sâu sắc
  • Mang hai mặt: tự ti và kiêu ngạo – bề ngoài tự tin nhưng thực chất có lòng tự trọng thấp

Nguồn gốc: Childhood Emotional Neglect (CEN)

Thiếu hụt cảm xúc thời thơ ấu không phải là bạo hành trực tiếp, mà là sự thiếu vắng phản hồi cảm xúc từ người chăm sóc. Khi còn nhỏ, vào đúng những lúc cần yêu thương và vỗ về nhất, họ lại nhận về sự phớt lờ, áp lực và kỳ vọng.

Nghiên cứu của Dr. Jonice Webb cho thấy CEN gây ra những thay đổi cụ thể trong não bộ:

  • Amygdala (hạnh nhân não): Tăng kích thước và hoạt động, tạo trạng thái cảnh báo thường xuyên
  • Hippocampus: Giảm kích thước, ảnh hưởng đến khả năng xử lý ký ức
  • Prefrontal Cortex: Bị suy giảm, ảnh hưởng đến tự kiểm soát và điều hòa cảm xúc

Những dấu hiệu nhận biết trong cuộc sống

Người biên tập Những điều thú vị đã tổng hợp thông tin này từ các nghiên cứu khoa học để giúp bạn nhận ra các biểu hiện:

Checklist tự đánh giá:

Trong mối quan hệ:

  • ☐ Cảm thấy khó chịu khi người khác quá quan tâm bạn
  • ☐ Thường nghĩ “tôi không cần ai cả” nhưng thực chất cảm thấy cô đơn
  • ☐ Khó tin tưởng hoàn toàn vào một ai đó
  • ☐ Tránh né các cuộc trò chuyện sâu về cảm xúc

Với gia đình:

  • ☐ Không chủ động gọi điện về nhà dù yêu thương ba mẹ
  • ☐ Cảm thấy áp lực khi phải chia sẻ về cuộc sống cá nhân
  • ☐ Thích giữ khoảng cách địa lý với gia đình

Về cảm xúc:

  • ☐ Khó nhận diện và mô tả cảm xúc bản thân
  • ☐ Có lo âu nền – cảm giác bất an không rõ nguyên nhân
  • ☐ Thường tự trách mình “quá nhạy cảm”

Tác động đến sức khỏe tâm thần và thể chất

Hệ quả tâm lý

Avoidant Attachment Style không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ mà còn gây ra:

  • Stress mãn tính: Hệ thần kinh luôn trong trạng thái cảnh giác
  • Alexithymia: Khó khăn trong việc nhận diện và mô tả cảm xúc
  • Cảm giác rỗng tuếch: Không được hoàn thiện dù có thành tựu

Tác động lên sức khỏe thể chất

Nghiên cứu từ Adverse Childhood Experiences (ACEs) cho thấy những người trải qua CEN có nguy cơ cao mắc:

  • Bệnh tim mạch
  • Rối loạn tiêu hóa
  • Hệ miễn dịch suy yếu
  • Các vấn đề về giấc ngủ

Phương pháp chữa lành được khoa học chứng minh

Các liệu pháp chuyên nghiệp

Emotionally Focused Therapy (EFT) đạt “gold standard” với hiệu quả cao nhất trong điều trị attachment trauma. Meta-analysis của 30 năm nghiên cứu cho thấy EFT đặc biệt hiệu quả với avoidant personality disorder.

Dialectical Behavior Therapy (DBT) bao gồm 4 kỹ năng cốt lõi:

  • Mindfulness (chánh niệm)
  • Distress tolerance (chịu đựng stress)
  • Emotional regulation (điều hòa cảm xúc)
  • Interpersonal effectiveness (hiệu quả trong giao tiếp)

Attachment-Focused EMDR kết hợp bilateral stimulation với attachment repair, đặc biệt hiệu quả với relational trauma.

Kỹ thuật tự thực hành

1. Mindfulness và body scan

  • Thực hành 10-15 phút mỗi ngày
  • Học cách nhận biết cảm xúc qua các cảm giác cơ thể
  • Quan sát cảm xúc mà không phán xét

2. Journaling cảm xúc

  • Viết nhật ký không dừng 15-20 phút mỗi sáng
  • Tracking emotional patterns và triggers
  • Mở rộng vốn từ cảm xúc bằng “feeling wheels”

3. Gradual exposure to intimacy

  • Bắt đầu với những chia sẻ nhỏ, tăng dần độ sâu
  • Chọn những người đáng tin cậy để thực hành
  • Học cách chấp nhận sự khó chịu của emotional intimacy

Lời khuyên thiết thực cho người Việt Nam

Đặc điểm văn hóa cần lưu ý

Trong văn hóa Việt Nam, việc “giữ thể diện” và không muốn “làm phiền người khác” có thể làm tăng nặng avoidant tendency. nhungdieuthuvi.com khuyến nghị:

Bước 1: Học cách nhận diện

  • Chấp nhận rằng có những cảm xúc “không có lý do”
  • Hiểu rằng đây không phải lỗi của bạn

Bước 2: Thực hành từng bước nhỏ

  • Bắt đầu gọi điện cho ba mẹ 1 tuần/lần
  • Chia sẻ một điều tích cực trong ngày
  • Nói “cảm ơn” và “em yêu ba mẹ” thường xuyên hơn

Bước 3: Tìm kiếm hỗ trợ chuyên nghiệp

  • Liên hệ các tâm lý gia được đào tạo về attachment theory
  • Tham gia group therapy nếu có điều kiện

Neuroplasticity: Não bộ có thể thay đổi

Tin tốt là não bộ có khả năng thay đổi suốt đời nhờ neuroplasticity. Nghiên cứu cho thấy với sự can thiệp phù hợp, những người có avoidant attachment có thể phát triển “earned secure attachment” – kiểu gắn bó an toàn có được sau này.

Kết luận

Avoidant Attachment Style không phải là “bản án” vĩnh viễn mà là hệ quả của những trải nghiệm thiếu thốn tình yêu thương trong giai đoạn quan trọng nhất của sự phát triển. Việc né tránh gọi điện về nhà hay cảm thấy bất an không rõ nguyên nhân đều có thể được giải thích và chữa lành thông qua khoa học.

Hai khuyến nghị để sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn:

  1. Thực hành mindfulness hàng ngày: Dành 10-15 phút mỗi sáng để quan sát cảm xúc và cảm giác cơ thể, giúp tăng cường khả năng tự nhận thức và điều hòa cảm xúc.
  2. Xây dựng mối quan hệ từng bước: Bắt đầu với những chia sẻ nhỏ, tin tưởng từng chút một. Hãy nhớ rằng vulnerability là sức mạnh, không phải điểm yếu.

Hành trình chữa lành attachment trauma là một trong những điều can đảm nhất mà bạn có thể làm cho bản thân và những người yêu thương.

Bài viết được tổng hợp bởi AI, cân nhắc khi sử dụng  lại thông tin từ bài viết này!
Xem thêm tài liệu PDF tổng hợp

Nguồn tham khảo:

Bình luận bằng Facebook

comments

BÀI VIẾT LIÊN QUANXEM THÊM