Lý do người Việt thích xổ số, lô đề?

Bởi
Charlytran
-
0
173

VĂN HÓA MAY RỦI TẠI VIỆT NAM: MỘT NGHIÊN CỨU CHUYÊN SÂU VỀ HIỆN TƯỢNG XỔ SỐ, LÔ ĐỀ VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHÍNH SÁCH

Phần I: Dẫn nhập – “Nền Kinh tế May rủi” và Tầm vóc của Vấn đề

1.1. Phác họa quy mô thị trường

Trong bức tranh kinh tế-xã hội đương đại của Việt Nam, các trò chơi may rủi, đặc biệt là xổ số và các hình thức phái sinh như lô đề, đã phát triển thành một ngành công nghiệp có quy mô khổng lồ, len lỏi sâu rộng vào đời sống thường nhật của hàng triệu người dân. Mức độ ảnh hưởng của nó không chỉ dừng lại ở hành vi cá nhân mà còn định hình nên một “nền kinh tế may rủi” với những con số thống kê ấn tượng, cho thấy tầm vóc và tính cấp thiết của việc nghiên cứu hiện tượng này một cách nghiêm túc.

Năm 2023, tổng doanh thu toàn ngành xổ số Việt Nam đã xác lập một kỷ lục mới, đạt hơn 153.000 tỷ đồng, ghi nhận mức tăng trưởng 11% so với năm 2022.1 Con số này dự kiến tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2024, ước đạt 159.477 tỷ đồng, tương đương khoảng 6,51 tỷ USD.3 Để có một hệ quy chiếu tương quan, tổng doanh thu của ngành xổ số trong một năm đã vượt xa tổng doanh thu của toàn ngành xuất bản (chỉ đạt hơn 4.500 tỷ đồng trong cùng năm 2024), cho thấy sức hút và dòng tiền khổng lồ đang chảy vào các trò chơi may rủi.3

Sự đóng góp vào ngân sách nhà nước cũng là một chỉ số đáng chú ý. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2024, nguồn thu từ hoạt động xổ số đã đạt 25.500 tỷ đồng.1 Tính trung bình, mỗi ngày, ngành kinh doanh này đóng góp cho ngân sách quốc gia khoảng 203 tỷ đồng.2 Giai đoạn 2020-2024, ngành xổ số đã nộp tổng cộng trên 206.000 tỷ đồng vào ngân sách, chiếm khoảng 2,5% tổng thu ngân sách quốc gia.3

Về cơ cấu thị trường, xổ số truyền thống vẫn chiếm vị thế thống trị với 96% tổng doanh thu. Đáng chú ý, hơn 90% doanh thu từ loại hình này đến từ 21 công ty xổ số kiến thiết tại khu vực phía Nam, biến vùng Đồng bằng sông Cửu Long trở thành “thủ phủ vé số” của cả nước.2 Các công ty xổ số tại các tỉnh như Bình Dương, Sóc Trăng, Tiền Giang đều báo cáo doanh thu hàng năm lên đến hàng ngàn tỷ đồng.5 Bên cạnh đó, sự trỗi dậy của Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) cũng là một điểm nhấn. Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ thị phần, Vietlott đã ghi nhận doanh thu kỷ lục gần 5.000 tỷ đồng trong năm 2023 và đạt mức lợi nhuận cao nhất trong vòng 5 năm.8 Đà tăng trưởng này tiếp tục được duy trì khi doanh thu 6 tháng đầu năm 2024 đã đạt 3.250 tỷ đồng, cho thấy tiềm năng mở rộng của các loại hình xổ số hiện đại.10

Bảng 1: Tổng quan Doanh thu và Đóng góp Ngân sách của Ngành Xổ số Việt Nam (Giai đoạn 2023-2024)

Chỉ tiêu Năm 2023 Năm 2024 (Ước tính/Báo cáo) Phân tích
Tổng Doanh thu 153.037 tỷ đồng 2 159.477 tỷ đồng 3 Tăng trưởng ổn định, thể hiện sức hút không suy giảm.
Xổ số truyền thống ~146.915 tỷ đồng (96%) 2 Không có số liệu chi tiết Vẫn là trụ cột chính của ngành.
Vietlott ~4.968 tỷ đồng 8 Mục tiêu 6.800 tỷ đồng 10 Tăng trưởng nhanh, đặc biệt với các giải thưởng lớn.
Nộp Ngân sách 45.016 tỷ đồng 2 25.500 tỷ đồng (5 tháng đầu năm) 1 Nguồn thu quan trọng và ổn định cho ngân sách địa phương.
Chi trả thưởng ~76.500 tỷ đồng (~50%) 2 Không có số liệu tổng hợp Tỷ lệ trả thưởng cao là yếu tố hấp dẫn người chơi.

Lưu ý: Các số liệu được tổng hợp từ nhiều nguồn báo cáo khác nhau và có thể có sự chênh lệch nhỏ. Bảng này nhằm mục đích cung cấp một cái nhìn tổng quan về quy mô.

1.2. Hệ sinh thái cộng sinh: Xổ số “Kiến thiết” và Lô đề “Tự phát”

Bên cạnh thị trường xổ số hợp pháp do nhà nước quản lý, một thị trường ngầm khổng lồ và phức tạp hơn đã hình thành và phát triển song song: lô đề. Đây là một hình thức cờ bạc bất hợp pháp nhưng lại có mối quan hệ cộng sinh mật thiết với xổ số kiến thiết.12 Về bản chất, lô đề “ăn theo” kết quả quay số mở thưởng hàng ngày của các công ty xổ số nhà nước để xác định thắng thua.

Sức hấp dẫn của lô đề đến từ nhiều yếu tố mà xổ số truyền thống không có. Thứ nhất, nó mang lại một cảm giác về tỷ lệ trúng thưởng cao hơn. Thay vì phải trùng khớp cả một dãy số dài, người chơi lô chỉ cần dự đoán đúng hai số cuối của các giải, đặc biệt là giải đặc biệt (đánh đề).14 Thứ hai, cách chơi linh hoạt và mạng lưới “thư ký” ghi đề len lỏi sâu vào từng ngõ hẻm, quán nước, khiến việc tham gia trở nên cực kỳ tiện lợi, thậm chí được mô tả là “dễ hơn mua rau”.12

Điều này tạo ra một nghịch lý chính sách sâu sắc. Một mặt, nhà nước là đơn vị độc quyền kinh doanh xổ số, quảng bá với khẩu hiệu “Ích nước, lợi nhà” và sử dụng nguồn thu cho các công trình phúc lợi công cộng.17 Mặt khác, nhà nước lại phải dùng các công cụ pháp luật để trấn áp mạnh mẽ lô đề, coi đây là một “tệ nạn xã hội” gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực.12 Tuy nhiên, chính sự tồn tại, tính phổ biến và việc quảng bá rộng rãi của xổ số hợp pháp đã vô tình bình thường hóa hành vi đánh cược bằng tiền dựa trên các con số. Nó tạo ra một môi trường văn hóa nơi việc “cầu may” thông qua các con số được xã hội chấp nhận, từ đó cung cấp một nền tảng vững chắc và tính thanh khoản cho thị trường lô đề ngầm phát triển. Nỗ lực của nhà nước trong việc chống lô đề do đó bị suy yếu bởi chính hoạt động kinh doanh xổ số của mình.

Hơn nữa, xổ số kiến thiết không chỉ vận hành như một ngành kinh doanh. Hình ảnh những người bán vé số dạo, thường là người già, người khuyết tật, người có hoàn cảnh khó khăn, đã biến hoạt động này thành một “tấm lưới phúc lợi xã hội cuối cùng” trong nhận thức của nhiều người.4 Do đó, hành vi mua một tờ vé số được khoác lên một lớp “áo đạo đức”: người mua không chỉ tìm kiếm vận may cho bản thân mà còn cảm thấy mình đang làm từ thiện, đang “góp phần công sức vào hoạt động xã hội”.17 Lớp vỏ bọc này tạo ra một rào cản tâm lý đáng kể đối với bất kỳ nỗ lực nào nhằm phê phán hay hạn chế xổ số, bởi nó sẽ bị diễn giải không chỉ là tấn công vào một ngành kinh doanh, mà còn là tấn công vào một cơ chế an sinh xã hội và một hành động “tốt”.

1.3. Đặt vấn đề và Câu hỏi nghiên cứu

Những con số và thực trạng trên đặt ra những câu hỏi nghiên cứu cấp bách và sâu sắc:

  • Với quy mô và sự phổ biến như vậy, tại sao sự say mê các trò chơi may rủi lại có sức sống bền bỉ và ăn sâu vào xã hội Việt Nam đến thế, kéo dài hàng chục năm qua từ trước giải phóng đến nay? 4
  • Những động lực nào—từ cấp độ sinh học thần kinh, tâm lý cá nhân, cho đến các yếu tố văn hóa, kinh tế, xã hội—đang vận hành cỗ máy khổng lồ này?
  • Trong vô số các yếu tố đó, đâu là yếu tố then chốt, là “đòn bẩy” hiệu quả nhất mà các nhà hoạch định chính sách có thể tác động để can thiệp nhằm giảm thiểu các hệ lụy tiêu cực mà vẫn tôn trọng thực tế xã hội phức tạp?

Báo cáo này sẽ tiến hành một cuộc phân tích đa tầng để trả lời những câu hỏi trên, đi từ việc “giải mã” tâm lý người chơi đến việc phân tích bối cảnh xã hội và cuối cùng là đề xuất một khung giải pháp chính sách toàn diện.

Phần II: Giải mã Cỗ máy Tâm lý – Tại sao Chúng ta không thể Ngừng chơi?

Để hiểu được sức hút mãnh liệt của xổ số và lô đề, cần phải đi sâu vào “hộp đen” của tâm trí con người, nơi các quá trình sinh học thần kinh và những lỗi tư duy cố hữu (thiên kiến nhận thức) phối hợp với nhau để tạo ra một lực hấp dẫn gần như không thể cưỡng lại. Hành vi cờ bạc, về bản chất, không phải là một quyết định thuần túy lý trí về xác suất và lợi nhuận, mà là một trải nghiệm cảm xúc được điều khiển bởi các cơ chế nguyên thủy của não bộ.

2.1. Vòng lặp Hưng phấn của Não bộ: Cuộc rượt đuổi Dopamine và Endorphin

Nền tảng sinh học của chứng nghiện cờ bạc nằm ở hệ thống tưởng thưởng (reward system) của não bộ, một cơ chế tiến hóa được thiết kế để khuyến khích các hành vi cần thiết cho sự sinh tồn. Khi chúng ta thực hiện một hành động mang lại khoái cảm, chẳng hạn như ăn một món ngon, não bộ sẽ giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và endorphin, tạo ra cảm giác vui vẻ, hưng phấn và thỏa mãn.20 Hệ thống này ghi nhớ hành động đó và tạo ra sự thôi thúc lặp lại nó trong tương lai.22

Đánh bạc đã được chứng minh là có khả năng kích hoạt hệ thống tưởng thưởng này một cách mạnh mẽ, tương tự như các chất gây nghiện như ma túy hay rượu.21 Cảm giác hồi hộp khi chờ đợi kết quả, sự phấn khích tột độ khi chiến thắng, tất cả đều được khuếch đại bởi một “cơn lũ” dopamine và endorphin trong não.20

Một trong những phát hiện quan trọng nhất của khoa học thần kinh là sự quyến rũ của sự không chắc chắn. Não bộ không tiết ra dopamine nhiều nhất khi đã nhận được phần thưởng, mà là trong khoảnh khắc mong chờ một phần thưởng không chắc chắn.24 Chính sự không đoán trước được của kết quả—liệu con số mình chọn có về hay không—là yếu tố gây nghiện cốt lõi. Sự hồi hộp này tự nó đã là một phần thưởng, giải thích tại sao mức độ dopamine tiết ra lại tương quan chặt chẽ với mức độ “phê” và độ nghiêm trọng của chứng nghiện cờ bạc.24

Theo thời gian, việc tiếp xúc liên tục với các kích thích mạnh này sẽ dẫn đến một hiện tượng gọi là “bội thực dopamine” hay sự chai lì của não bộ.22 Các thụ thể dopamine trở nên kém nhạy cảm hơn, đòi hỏi người chơi phải liên tục tăng mức độ đặt cược hoặc tần suất chơi chỉ để đạt được cảm giác hưng phấn như ban đầu.27 Đây chính là nền tảng sinh học của vòng lặp leo thang trong nghiện ngập.

Đáng kinh ngạc hơn, các nghiên cứu còn chỉ ra rằng đối với những người đã nghiện cờ bạc, ngay cả việc thua cuộc cũng có thể kích hoạt sự giải phóng dopamine, dù ở mức độ thấp hơn. Thay vì tạo ra cảm giác thất vọng và mong muốn dừng lại, việc thua cuộc lại thúc đẩy họ chơi tiếp để “gỡ gạc”, một hiện tượng được gọi là “chasing losses” (đuổi theo thua lỗ).24 Vòng xoáy tâm lý này khiến người chơi càng lún sâu vào nợ nần và tuyệt vọng.

2.2. Những “Cú lừa” của Tư duy: Các Thiên kiến Nhận thức trong Cờ bạc

Nếu cơ chế sinh học thần kinh là “động cơ” của cỗ máy nghiện, thì các thiên kiến nhận thức chính là “nhiên liệu”. Đây là những lối tắt trong tư duy, những quy tắc ngón tay cái mà não bộ sử dụng để đưa ra quyết định nhanh chóng, nhưng thường dẫn đến những sai lầm có hệ thống, đặc biệt là trong các tình huống không chắc chắn như cờ bạc. Lô đề, với các hoạt động “soi cầu”, “giải mộng”, đã biến một sự kiện ngẫu nhiên thành một sân chơi được thiết kế hoàn hảo để khai thác và khuếch đại các lỗi tư duy này, khiến nó trở nên hấp dẫn và có vẻ “logic” một cách phi lý trí.

  • Ảo tưởng về sự Kiểm soát (Illusion of Control): Đây là niềm tin sai lầm rằng người chơi có thể sử dụng kỹ năng, kiến thức hoặc các nghi thức đặc biệt để ảnh hưởng đến một sự kiện hoàn toàn ngẫu nhiên. Trong văn hóa lô đề Việt Nam, điều này biểu hiện rõ qua các hành vi như “soi cầu” (phân tích kết quả cũ để tìm quy luật), “giải mộng” (gán các giấc mơ cho những con số cụ thể), hay tin vào các phương pháp tính toán phức tạp để “dự đoán” kết quả.28 Những hành động này mang lại cho người chơi một cảm giác kiểm soát giả tạo, khiến họ tự tin hơn vào quyết định của mình và sẵn sàng đặt cược lớn hơn.
  • Ngụy biện của Con bạc (Gambler’s Fallacy) & Ảo giác Phân nhóm (Clustering Illusion): Ngụy biện của con bạc là niềm tin rằng các sự kiện ngẫu nhiên trong quá khứ có ảnh hưởng đến kết quả trong tương lai. Ví dụ, một người chơi có thể nghĩ rằng “số 68 đã rất lâu không về, vậy nên xác suất nó về trong lần quay tới sẽ cao hơn”. Trên thực tế, mỗi lần quay số là một sự kiện độc lập và xác suất không hề thay đổi. Tương tự, ảo giác phân nhóm là xu hướng nhìn thấy các “quy luật” hoặc “cụm” trong một chuỗi dữ liệu ngẫu nhiên, chẳng hạn như tin rằng một “dây đỏ” (chuỗi thắng) hoặc “dây đen” (chuỗi thua) đang diễn ra.29
  • Hiệu ứng “Suýt trúng” (Near-Miss Effect): Đây là một trong những động lực tâm lý mạnh mẽ và nguy hiểm nhất. Khi kết quả chỉ sai lệch một chút so với giải thưởng (ví dụ, số của bạn là 12345 và giải đặc biệt về 12346), não bộ không diễn giải nó như một lần “thua hoàn toàn”. Thay vào đó, nó được cảm nhận như một tín hiệu “suýt nữa thì thắng”, kích hoạt các vùng não liên quan đến phần thưởng tương tự như khi thắng thật sự.26 Trải nghiệm này tạo ra một cảm giác tiếc nuối mãnh liệt và một sự thôi thúc mạnh mẽ phải chơi lại ngay lập tức để “sửa sai”. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng lượng dopamine được tiết ra khi “suýt trúng” có mối liên hệ trực tiếp với mức độ nghiêm trọng của chứng nghiện cờ bạc.26 Hiệu ứng này chính là cây cầu nguy hiểm dẫn dắt người chơi từ trạng thái giải trí thông thường sang trạng thái bị ám ảnh và bắt buộc phải chơi, bào mòn khả năng tự kiểm soát của họ.
  • Thiên kiến Xác nhận (Confirmation Bias): Đây là xu hướng của con người trong việc tìm kiếm, diễn giải và ghi nhớ thông tin theo cách củng cố cho những niềm tin đã có sẵn của họ, trong khi phớt lờ những bằng chứng trái ngược.33 Một người chơi lô đề tin vào phương pháp “giải mộng” của mình sẽ nhớ rất rõ một vài lần hiếm hoi họ đoán trúng và coi đó là bằng chứng không thể chối cãi, trong khi dễ dàng bỏ qua hàng trăm lần họ đã đoán sai.
  • Thiên kiến Lạc quan (Optimism Bias) & Thiên kiến Vị kỷ (Self-serving Bias): Thiên kiến lạc quan là xu hướng đánh giá quá cao khả năng xảy ra những điều tốt đẹp với bản thân và đánh giá thấp rủi ro.33 Người chơi thường tin rằng
    mình có khả năng trúng cao hơn những người khác. Kết hợp với đó là thiên kiến vị kỷ: khi thắng, họ có xu hướng cho rằng đó là do kỹ năng, “duyên”, hay “vía” tốt của mình; còn khi thua, họ lại đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài như “xui xẻo”, “số đen”, hay thậm chí là “nhà cái gian lận”.34 Điều này giúp họ bảo vệ lòng tự trọng và tiếp tục chơi mà không cần phải đối mặt với thực tế rằng chiến lược của họ có thể sai lầm.

Bảng 2: Các Thiên kiến Nhận thức Phổ biến và Biểu hiện trong Hành vi Chơi Xổ số/Lô đề tại Việt Nam

Tên Thiên kiến Định nghĩa Khoa học Biểu hiện Thực tế trong Văn hóa Lô đề
Ảo tưởng về sự Kiểm soát Niềm tin có thể ảnh hưởng đến các sự kiện ngẫu nhiên bằng kỹ năng hoặc nghi thức. “Soi cầu”, “giải mộng”, tin vào “bạc nhớ”, “cầu đẹp”, chọn số theo ngày sinh, biển số xe.
Ngụy biện của Con bạc Tin rằng kết quả ngẫu nhiên trong quá khứ ảnh hưởng đến tương lai. “Con số này lâu rồi chưa về, chắc chắn sắp tới sẽ ra”.
Hiệu ứng “Suýt trúng” Cảm nhận một kết quả gần đúng là “sắp thắng” thay vì “đã thua”. Cảm giác tiếc nuối khi số của mình chỉ sai một con, thúc đẩy chơi tiếp để “gỡ”.
Thiên kiến Xác nhận Chỉ tìm kiếm và ghi nhớ thông tin củng cố niềm tin sẵn có. Chỉ nhớ những lần “soi cầu” trúng và bỏ qua hàng trăm lần sai, coi đó là bằng chứng cho “phương pháp” của mình.
Thiên kiến Vị kỷ Ghi nhận thành công cho bản thân và đổ lỗi thất bại cho hoàn cảnh. Thắng là do “mình giỏi”, “có duyên”; thua là do “xui”, “số đen”.
Thiên kiến Lạc quan Đánh giá quá cao khả năng thành công và đánh giá thấp rủi ro. Tin rằng mình có cơ hội trúng cao hơn thực tế và phớt lờ khả năng thua lỗ.

Bảng này hệ thống hóa các khái niệm tâm lý học phức tạp, liên kết chúng trực tiếp với các hành vi quen thuộc trong xã hội Việt Nam. Nó giúp “giải mã” những hành động có vẻ mê tín, phi lý thành những hiện tượng tâm lý có thể nghiên cứu và can thiệp, cung cấp một công cụ phân tích mạnh mẽ cho các nhà hoạch định chính sách và nhà nghiên cứu.

Phần III: Mảnh đất Màu mỡ – Các Yếu tố Văn hóa, Xã hội và Kinh tế

Nếu các cơ chế tâm lý và sinh học thần kinh là hạt giống của sự say mê cờ bạc, thì bối cảnh văn hóa, xã hội và kinh tế của Việt Nam chính là mảnh đất màu mỡ cho phép hạt giống đó nảy mầm và phát triển thành một hiện tượng xã hội có tính hệ thống. Sự bền bỉ của xổ số và lô đề không thể được giải thích đầy đủ nếu chỉ nhìn vào hành vi cá nhân; nó phải được đặt trong một bối cảnh rộng lớn hơn, nơi các giá trị truyền thống, áp lực kinh tế và chuẩn mực xã hội cùng nhau tạo điều kiện và thậm chí khuyến khích hành vi này.

3.1. Nền tảng Văn hóa: “Vận may” và “Lộc trời” trong Tâm thức người Việt

Trong tâm thức của người Việt, thế giới vận hành không chỉ dựa trên quy luật nhân-quả logic mà còn chịu sự chi phối của một yếu tố vô hình, nằm ngoài tầm kiểm soát của con người, đó là “thiên mệnh” hay “vận may”.37 Niềm tin này ăn sâu vào cấu trúc văn hóa và được biểu hiện qua vô số phong tục, tập quán. Các hành động như đi lễ chùa đầu năm để cầu an, mua muối để mong một năm đậm đà, hay mặc trang phục màu đỏ để thu hút may mắn đều phản ánh một nỗ lực chung nhằm tương tác và “cầu xin” sự ưu ái từ các lực lượng siêu nhiên.38

Trong bối cảnh văn hóa này, hành động mua một tờ vé số được khoác lên một ý nghĩa vượt ra ngoài một giao dịch kinh tế đơn thuần. Nó trở thành một hành vi mang tính nghi lễ, một cách để “thử vận”, để “xin lộc trời”.17 Một khảo sát đã chỉ ra rằng có tới 78% người được hỏi mua vé số với mục đích chính là để cầu may.40 Khi một người đối mặt với khó khăn kinh tế mà không tìm thấy giải pháp hợp lý trong tầm tay, nền tảng văn hóa “cầu may” này cung cấp sẵn một “kịch bản” hành vi, một lối thoát khả dĩ về mặt tâm linh. Do đó, sức hút của xổ số và lô đề tại Việt Nam không chỉ đơn thuần là lòng tham vật chất, mà là sự cộng hưởng mạnh mẽ giữa

niềm tin văn hóa vào một lối thoát siêu nhiên và nhu cầu kinh tế về một lối thoát thực tế. Sự giao thoa này lý giải tại sao hiện tượng này lại có sức sống mãnh liệt đến vậy, đặc biệt là trong các giai đoạn kinh tế bất ổn hoặc trong các cộng đồng có mức sống thấp.

3.2. Động lực Kinh tế: Khát vọng Đổi đời và Lối thoát khỏi Bế tắc

Đối với nhiều người, đặc biệt là những người có thu nhập thấp và gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, xổ số không chỉ là một trò chơi giải trí. Nó vừa là một “loại thuế đánh vào người nghèo”, vừa là một “tấm vé số hy vọng”. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có điều kiện kinh tế khó khăn hơn thường có xu hướng chơi xổ số nhiều hơn, bởi họ coi giải thưởng độc đắc khổng lồ là con đường duy nhất, dù mong manh, để có thể thay đổi cuộc đời, thoát khỏi tình trạng bế tắc tài chính.41

Bên cạnh khát vọng đổi đời, cờ bạc còn đóng vai trò như một cơ chế đối phó (coping mechanism) với những căng thẳng của cuộc sống. Nhiều người sử dụng cờ bạc như một cách để trốn tránh thực tại, để giải tỏa stress, lo âu, cảm giác cô đơn hay trầm cảm.23 Các nghiên cứu học thuật đã xác nhận mối liên hệ hai chiều chặt chẽ giữa stress và hành vi cờ bạc: stress và lo âu làm tăng ham muốn đánh bạc như một lối thoát, và chính hành vi cờ bạc (đặc biệt là khi thua lỗ) lại gây ra stress và lo âu, tạo thành một vòng luẩn quẩn khó thoát ra.43 Trong khoảnh khắc tham gia vào trò chơi, người chơi có thể tạm thời quên đi những vấn đề nợ nần, gia đình, công việc, đắm mình trong một không gian ảo nơi chỉ có sự hồi hộp và hy vọng.

3.3. Chất xúc tác Xã hội: Sự Bình thường hóa và Áp lực Cộng đồng

Hành vi cá nhân chịu ảnh hưởng sâu sắc từ môi trường xã hội xung quanh. Tại Việt Nam, lô đề và xổ số đã trở thành một phần bình thường của cảnh quan đời sống. Hình ảnh các bàn đề tụ tập ở quán nước, những cuộc trò chuyện rôm rả về “con số hôm nay”, hay thậm chí việc người thân trong gia đình nhờ nhau đi ghi đề đã bình thường hóa hành vi này đến mức nó không còn bị xem là một điều gì đó quá sai trái hay xa lạ.15 Khi một hành vi được xã hội bình thường hóa, rào cản tâm lý để một cá nhân tham gia lần đầu sẽ giảm đi đáng kể.

Sự bình thường hóa này được củng cố bởi hiệu ứng đám đông (bandwagon effect). Khi một cá nhân thấy bạn bè, hàng xóm, đồng nghiệp đều tham gia và bàn tán sôi nổi, họ có xu hướng làm theo vì tò mò, vì muốn hòa nhập, hoặc đơn giản là vì không muốn đứng ngoài “cuộc vui” chung.16 Áp lực từ bạn bè và môi trường xung quanh là một trong những con đường phổ biến nhất dẫn dắt giới trẻ đến với lô đề.16

Hơn thế nữa, các hoạt động xoay quanh lô đề không chỉ đơn thuần là để cá cược. Nó đã hình thành nên một dạng “mạng xã hội ngầm”. Việc tụ tập tại các quán nước để “soi cầu”, bàn luận, và chia sẻ “kinh nghiệm” đáp ứng nhu cầu giao tiếp, nhu cầu thuộc về một cộng đồng có cùng sở thích. Trong cộng đồng này, việc “phán” trúng một con số có thể mang lại sự công nhận, uy tín, và một vị thế đặc biệt, như cách một thiếu niên được tôn làm “thần đề” sau vài lần đoán trúng.16 Do đó, lô đề không chỉ cung cấp hy vọng về tiền bạc mà còn mang lại cả vốn xã hội (social capital) cho người tham gia. Điều này giải thích tại sao nó lại khó từ bỏ đến vậy; đối với nhiều người, từ bỏ lô đề không chỉ là từ bỏ một thói quen cờ bạc, mà còn là từ bỏ một môi trường xã hội, một nguồn kết nối và công nhận quan trọng trong cuộc sống của họ.

Cuối cùng, sự dễ dàng tiếp cận là một chất xúc tác không thể bỏ qua. Mạng lưới các điểm ghi đề dày đặc cùng với sự bùng nổ của các trang web và ứng dụng cờ bạc trực tuyến đã khiến việc tham gia trở nên quá dễ dàng, chỉ với vài cú nhấp chuột, đặc biệt là đối với giới trẻ, những người am hiểu công nghệ và luôn tìm kiếm sự kích thích tức thời.15

Phần IV: Từ Thú vui đến Bi kịch – Phân tích Hậu quả và Vòng xoáy Nghiện ngập

Ranh giới giữa việc chơi xổ số, lô đề như một hình thức giải trí đơn thuần và việc bị cuốn vào vòng xoáy nghiện ngập là vô cùng mong manh. Khi hành vi vượt khỏi tầm kiểm soát, nó không còn là một “thói quen xấu” hay một sự suy đồi về đạo đức, mà đã trở thành một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng với những hệ lụy tàn phá đối với cá nhân, gia đình và toàn xã hội.

4.1. Nghiện cờ bạc: Một Rối loạn Tâm thần (Gambling Disorder)

Một trong những nhận thức quan trọng nhất cần được làm rõ là nghiện cờ bạc không phải là một lựa chọn có ý thức mà là một bệnh lý. Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ đã chính thức công nhận và xếp “Rối loạn Cờ bạc” (Gambling Disorder) vào Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, phiên bản thứ 5 (DSM-5). Đáng chú ý, nó được đặt trong cùng danh mục với các “Rối loạn liên quan đến chất gây nghiện và nghiện”, cho thấy y học hiện đại nhìn nhận cơ chế và mức độ nghiêm trọng của nó tương đương với nghiện rượu hay ma túy.20

Việc chẩn đoán Rối loạn Cờ bạc dựa trên một loạt các tiêu chí hành vi và tâm lý kéo dài trong một khoảng thời gian, gây ra những suy giảm đáng kể về mặt chức năng. Một người được chẩn đoán mắc rối loạn này khi có ít nhất bốn trong số các biểu hiện sau 23:

  1. Nhu cầu tăng mức cược: Cần phải đánh bạc với số tiền ngày càng tăng để đạt được cảm giác hưng phấn mong muốn.
  2. Triệu chứng cai: Cảm thấy bồn chồn, cáu kỉnh, hoặc khó chịu khi cố gắng cắt giảm hoặc ngừng chơi cờ bạc.
  3. Thất bại trong việc kiểm soát: Đã có những nỗ lực lặp đi lặp lại nhưng không thành công trong việc kiểm soát, cắt giảm hoặc từ bỏ cờ bạc.
  4. Bị ám ảnh: Thường xuyên bận tâm, suy nghĩ về cờ bạc (ví dụ: sống lại những trải nghiệm cờ bạc trong quá khứ, lên kế hoạch cho lần chơi tiếp theo, nghĩ cách kiếm tiền để đánh bạc).
  5. Chơi bạc khi tâm trạng tiêu cực: Thường đánh bạc khi cảm thấy bất lực, tội lỗi, lo lắng, hoặc trầm cảm.
  6. “Còn thở còn gỡ” (Chasing losses): Sau khi thua bạc, thường quay lại vào ngày khác để cố gắng gỡ lại số tiền đã mất.
  7. Nói dối: Nói dối các thành viên trong gia đình, nhà trị liệu hoặc những người khác để che giấu mức độ tham gia vào cờ bạc của mình.
  8. Gây nguy hiểm cho các mối quan hệ: Đã làm tổn hại hoặc đánh mất một mối quan hệ quan trọng, công việc, hoặc cơ hội học tập/sự nghiệp vì cờ bạc.
  9. Dựa dẫm tài chính: Phải dựa vào người khác để giải quyết các vấn đề tài chính tuyệt vọng do cờ bạc gây ra.

Sự khác biệt cốt lõi giữa người chơi giải trí và người nghiện cờ bạc nằm ở khả năng kiểm soát. Người chơi thông thường có thể dừng lại khi thua hoặc tuân thủ một giới hạn đã định trước. Ngược lại, người nghiện cờ bạc bị một sự thôi thúc không thể kiểm soát, buộc họ phải tiếp tục chơi bất chấp những hậu quả tiêu cực ngày càng chồng chất.23

Tuy nhiên, một rào cản lớn trong việc giải quyết vấn đề này tại Việt Nam là sự thiếu hụt nhận thức rộng rãi về “nghiện cờ bạc” như một bệnh lý. Các phương tiện truyền thông và ngôn ngữ đời thường vẫn có xu hướng mô tả nó bằng các thuật ngữ mang nặng tính phán xét đạo đức như “tệ nạn”, “ham ăn biếng làm”, “lười biếng”.12 Trong khi đó, các tài liệu y khoa trong và ngoài nước đã xác định rõ đây là một “rối loạn tâm thần”.20 Sự chênh lệch trong cách định danh này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Khi xã hội coi đó là “tệ nạn”, giải pháp chủ yếu sẽ là trừng phạt, lên án và kỳ thị. Ngược lại, khi nhìn nhận nó như một “bệnh lý”, giải pháp sẽ chuyển hướng sang điều trị, hỗ trợ và cảm thông. Chính sự kỳ thị này khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ, mặc cảm và không dám tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp, trong khi gia đình họ cũng lúng túng, không biết cách hỗ trợ đúng đắn mà thường chỉ dùng đến sự chỉ trích hoặc la mắng.27

4.2. Hệ lụy Đa chiều

Hậu quả của Rối loạn Cờ bạc lan tỏa ra mọi khía cạnh của cuộc sống, tạo ra một vòng xoáy đi xuống không chỉ cho người bệnh mà còn cho cả những người xung quanh.

  • Tài chính: Đây là hệ lụy rõ ràng và trực tiếp nhất. Người nghiện thường rút cạn các khoản tiết kiệm, bán tài sản, và rơi vào cảnh nợ nần chồng chất. Để có tiền tiếp tục chơi, họ dễ dàng sa vào bẫy “tín dụng đen” với lãi suất cắt cổ, khiến tình hình tài chính càng thêm tuyệt vọng.20
  • Gia đình và Xã hội: Gánh nặng tài chính và sự dối trá liên tục là nguồn cơn của những mâu thuẫn gay gắt trong gia đình, dẫn đến mất lòng tin, rạn nứt tình cảm, và không hiếm trường hợp là ly hôn, tan vỡ hạnh phúc.20 Người nghiện thường bỏ bê công việc, học tập, và các mối quan hệ xã hội lành mạnh khác. Nghiêm trọng hơn, khi bị dồn vào đường cùng, họ có thể thực hiện các hành vi phạm pháp như trộm cắp, lừa đảo, tham ô để có tiền thỏa mãn cơn nghiện, gây mất an ninh trật tự xã hội.20
  • Sức khỏe Tâm thần và Thể chất: Nghiện cờ bạc hiếm khi tồn tại một mình. Nó thường đi kèm với một loạt các rối loạn tâm thần khác. Thống kê cho thấy hơn 50% người nghiện cờ bạc có rối loạn cảm xúc (như trầm cảm), khoảng 40% có các biểu hiện của rối loạn lo âu, và trên 60% mắc rối loạn nhân cách.27 Nguy cơ tự tử ở nhóm đối tượng này cũng cao hơn đáng kể so với dân số chung. Về mặt thể chất, tình trạng stress, căng thẳng, lo âu và mất ngủ kéo dài có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như đau nửa đầu, rối loạn tiêu hóa, tăng huyết áp, các bệnh lý tim mạch và suy nhược cơ thể.20

Tóm lại, việc không thể kiểm soát hành vi cờ bạc không chỉ là một thất bại cá nhân mà là một cuộc khủng hoảng đa chiều, đòi hỏi một cách tiếp cận can thiệp toàn diện và nhân văn, bắt đầu từ việc thay đổi nhận thức của toàn xã hội.

Phần V: Tìm kiếm Lối ra – Xác định Đòn bẩy Chính sách và Đề xuất Giải pháp Toàn diện

Đối mặt với một hiện tượng xã hội phức tạp và đa tầng như sự say mê xổ số và lô đề, việc tìm kiếm một giải pháp duy nhất, đơn giản là điều không tưởng. Các biện pháp hiện hành, chủ yếu dựa vào việc xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi đánh lô đề, đã cho thấy những hạn chế rõ rệt. Mức phạt thường được cho là còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe và dễ dẫn đến tình trạng “phạt cho tồn tại”, trong khi các biện pháp cấm đoán đơn thuần không thể giải quyết được gốc rễ tâm lý, văn hóa và kinh tế của vấn đề.12 Do đó, một sự thay đổi trong tư duy và cách tiếp cận là cần thiết.

5.1. Đâu là Yếu tố Then chốt để Cải thiện? Lập luận về “Đòn bẩy” Chính

Phân tích toàn diện cho thấy, yếu tố có tác động lớn nhất, có khả năng tạo ra sự thay đổi sâu rộng và bền vững nhất không phải là tăng cường cấm đoán hay lên án đạo đức, mà là một cuộc chuyển đổi mô hình tiếp cận từ “Pháp lý/An ninh Trật tự” sang mô hình “Y tế Công cộng kết hợp Kinh tế học Hành vi”.

Đây chính là “đòn bẩy” chính sách cốt lõi, bởi nó tác động đồng thời vào cả hai mặt của vấn đề: quản lý nguồn cung (supply) và giảm thiểu nhu cầu (demand) một cách thông minh và nhân văn.

  1. Tiếp cận theo mô hình Y tế Công cộng (Public Health Approach): Thay vì chỉ tập trung vào việc trừng phạt người chơi (đặc biệt là những người đã nghiện), mô hình này nhìn nhận tác hại của cờ bạc như một vấn đề sức khỏe của cả cộng đồng, tương tự như lạm dụng thuốc lá hay rượu bia.52 Trọng tâm của nó là một chiến lược toàn diện bao gồm ba cấp độ:
  • Phòng ngừa (Prevention): Ngăn chặn vấn đề phát sinh ngay từ đầu, đặc biệt ở các nhóm nguy cơ cao như thanh thiếu niên.
  • Giảm thiểu tác hại (Harm Reduction): Chấp nhận thực tế rằng một bộ phận người dân sẽ tham gia cờ bạc và tập trung vào việc giảm thiểu những hậu quả tiêu cực cho họ và xã hội.
  • Điều trị (Treatment): Cung cấp các dịch vụ hỗ trợ và điều trị chuyên nghiệp, dễ tiếp cận cho những người đã mắc Rối loạn Cờ bạc.
  1. Ứng dụng Kinh tế học Hành vi (Behavioral Economics): Cách tiếp cận này cung cấp các công cụ chính sách tinh vi để “đẩy” (nudge) hành vi của người dân theo hướng tích cực hơn mà không cần đến sự cấm đoán cứng nhắc. Nó thừa nhận rằng con người thường đưa ra quyết định phi lý trí do các thiên kiến nhận thức. Do đó, thay vì chỉ ra lệnh, chính sách có thể tập trung vào việc:
  • Thay đổi kiến trúc lựa chọn (Choice Architecture): Thiết kế môi trường ra quyết định sao cho lựa chọn lành mạnh trở nên dễ dàng hơn.
  • Giáo dục và nâng cao nhận thức: Giúp người dân nhận biết và hiểu rõ về chính những “cú lừa” của tư duy (như Hiệu ứng suýt trúng, Ngụy biện của con bạc) đang chi phối hành vi của họ.55

Việc chuyển đổi sang mô hình này sẽ giúp giải quyết nghịch lý chính sách hiện tại. Nó cho phép nhà nước vừa quản lý hoạt động xổ số hợp pháp một cách có trách nhiệm hơn, vừa triển khai các biện pháp hiệu quả để giảm sức hút của lô đề và hỗ trợ những người bị ảnh hưởng, thay vì chỉ chạy theo để xử phạt một thị trường ngầm vốn rất khó kiểm soát.

5.2. Khung Giải pháp Can thiệp Đa tầng

Dựa trên mô hình Y tế Công cộng và Kinh tế học Hành vi, một khung giải pháp toàn diện cần được triển khai đồng bộ trên ba cấp độ:

Cấp độ Vĩ mô (Chính sách Nhà nước)

  • Cải cách ngành xổ số theo hướng “Cờ bạc có trách nhiệm” (Responsible Gambling): Nhà nước, với vai trò là nhà điều hành độc quyền, cần tiên phong trong việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về cờ bạc có trách nhiệm.55 Các biện pháp cụ thể bao gồm:
  • Trích một tỷ lệ phần trăm cố định từ doanh thu xổ số để thành lập một quỹ quốc gia chuyên trách về phòng chống và điều trị tác hại của cờ bạc.
  • Bắt buộc in các thông điệp cảnh báo rõ ràng về nguy cơ nghiện, xác suất trúng thưởng thực tế, và thông tin đường dây nóng hỗ trợ miễn phí ngay trên mỗi tờ vé số.
  • Hạn chế các chiến dịch quảng cáo tập trung vào việc tô vẽ một cuộc sống đổi đời xa hoa nhờ trúng số, thay vào đó cần nhấn mạnh tính giải trí và rủi ro đi kèm.
  • Xây dựng Khung pháp lý cho các hình thức cá cược mới một cách thận trọng: Trong bối cảnh áp lực hợp pháp hóa các hình thức cá cược thể thao ngày càng tăng, Việt Nam có thể học hỏi mô hình quản lý của Singapore. Nước này đã hợp pháp hóa casino nhưng đặt trong các khu nghỉ dưỡng tích hợp (Integrated Resorts) với các biện pháp kiểm soát cực kỳ chặt chẽ, chẳng hạn như áp mức phí vào cửa rất cao đối với công dân bản xứ và triển khai các chương trình tự nguyện cấm bản thân tham gia (self-exclusion).58
  • Tăng cường thực thi pháp luật đối với các kênh tài chính: Phối hợp với các ngân hàng và trung gian thanh toán để ngăn chặn và truy vết các dòng tiền giao dịch cho các trang web cờ bạc, cá độ trực tuyến bất hợp pháp.

Cấp độ Cộng đồng (Can thiệp Môi trường)

  • Triển khai các chiến dịch truyền thông sáng tạo và dựa trên bằng chứng: Thay vì các khẩu hiệu chung chung, các chiến dịch cần có nội dung cụ thể nhằm “giải mã” các thiên kiến nhận thức. Ví dụ, sản xuất các video hoạt hình, infographic, hoặc các thử nghiệm xã hội ngắn để giải thích một cách trực quan về “Hiệu ứng suýt trúng”, “Ảo tưởng kiểm soát” hay “Ngụy biện của con bạc”.42
  • Tích hợp giáo dục tài chính và xác suất vào chương trình học: Trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức nền tảng về quản lý tài chính cá nhân, khái niệm về rủi ro, lợi nhuận kỳ vọng và các nguyên tắc xác suất cơ bản. Đây là một “liều vắc-xin” nhận thức quan trọng giúp các em có khả năng ra quyết định tốt hơn khi đối mặt với các lời mời gọi cờ bạc trong tương lai.59
  • Xây dựng và quảng bá mạng lưới hỗ trợ: Thiết lập các đường dây nóng tư vấn miễn phí, bảo mật trên toàn quốc. Hỗ trợ thành lập và nhân rộng các nhóm hỗ trợ tự lực theo mô hình Gamblers Anonymous (những người nghiện cờ bạc giúp đỡ lẫn nhau). Khuyến khích các trung tâm y tế cộng đồng, các tổ chức xã hội cung cấp dịch vụ tư vấn ban đầu về nghiện cờ bạc.61

Cấp độ Cá nhân (Điều trị và Tự lực)

  • Nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chuyên nghiệp: Chính thức đưa “Rối loạn Cờ bạc” vào danh mục các bệnh được bảo hiểm y tế chi trả cho việc khám và điều trị tâm lý. Tăng cường đào tạo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần về chẩn đoán và điều trị nghiện hành vi.
  • Phổ biến các công cụ tự trợ giúp: Cung cấp các tài liệu, hướng dẫn online và offline cho người dân về các kỹ năng tự quản lý, ví dụ: cách đặt ra giới hạn chi tiêu và thời gian chơi; cách sử dụng các phần mềm chặn trang web cờ bạc (như Cold Turkey, BlockSite); cách tìm đến các hoạt động thay thế lành mạnh để đối phó với stress như thể thao, thiền định, yoga.42
  • Trao quyền cho gia đình và người thân: Tổ chức các buổi hội thảo, cung cấp tài liệu cho gia đình người bệnh để họ có thể nhận biết sớm các dấu hiệu, có thái độ hỗ trợ đúng đắn (lắng nghe, cảm thông thay vì chỉ trích), và học cách hỗ trợ quản lý tài chính cho người bệnh một cách hiệu quả mà không tạo ra sự lệ thuộc.28

Cuối cùng, giải pháp cho vấn đề cờ bạc tại Việt Nam không nằm ở hai thái cực “Cấm hay Cho”, mà nằm ở con đường ở giữa: “Quản lý thông minh và có trách nhiệm”. Điều này đòi hỏi Nhà nước phải chấp nhận và thực thi vai trò của mình không chỉ là một nhà kinh doanh (qua các công ty xổ số) hay một nhà thực thi pháp luật, mà quan trọng hơn cả là một nhà điều tiết (regulator) của toàn bộ hệ sinh thái may rủi. Vai trò này yêu cầu một sự cân bằng tinh tế giữa việc đảm bảo nguồn thu ngân sách, đáp ứng nhu cầu giải trí của một bộ phận người dân, và trên hết là bảo vệ sức khỏe cộng đồng và các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.

Bảng 3: Khung Can thiệp Giảm tác hại của Cờ bạc theo Mô hình Y tế Công cộng

Cấp độ Can thiệp Mục tiêu: PHÒNG NGỪA Mục tiêu: GIẢM THIỂU TÁC HẠI Mục tiêu: ĐIỀU TRỊ
Vĩ mô (Chính sách Nhà nước) – Giáo dục tài chính & xác suất trong trường học. – Hạn chế quảng cáo xổ số nhắm vào giới trẻ. – Áp dụng chính sách “Cờ bạc có trách nhiệm” cho xổ số. – In cảnh báo và đường dây nóng trên vé số. – Quản lý chặt các kênh thanh toán cho cờ bạc online. – Đưa Rối loạn Cờ bạc vào danh mục BHYT chi trả. – Thành lập quỹ quốc gia phòng chống tác hại cờ bạc.
Cộng đồng (Môi trường) – Chiến dịch truyền thông “giải mã” thiên kiến nhận thức. – Nâng cao nhận thức về rủi ro cờ bạc trong cộng đồng. – Quảng bá các công cụ tự giới hạn (spending/time limits). – Khuyến khích các hoạt động giải trí thay thế. – Thiết lập đường dây nóng miễn phí. – Hỗ trợ các nhóm tự lực (Gamblers Anonymous). – Đào tạo nhân viên y tế cộng đồng.
Cá nhân (Điều trị & Tự lực) – Trang bị kỹ năng đối phó với stress và áp lực bạn bè. – Khuyến khích xây dựng các mục tiêu sống tích cực. – Hướng dẫn sử dụng phần mềm chặn web cờ bạc. – Hướng dẫn cách tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần. – Can thiệp tâm lý (CBT). – Hóa dược trị liệu (nếu cần). – Tư vấn gia đình và hỗ trợ quản lý tài chính.

Bảng này tổng hợp các khuyến nghị một cách hệ thống, cung cấp một “bản đồ hành động” rõ ràng cho các nhà hoạch định chính sách, nhấn mạnh sự cần thiết của một cách tiếp cận đồng bộ, đa tầng thay vì các giải pháp đơn lẻ, rời rạc. Đây chính là phần kết tinh giá trị ứng dụng của toàn bộ báo cáo.

Đọc thêm >> 18 sự thật tâm lý thú vị mà có thể bạn đã từng trải qua

Bài viết được tổng hợp tự động bằng AI, cân nhắc khi sử dụng lại thông tin từ bài viết này.

Nguồn trích dẫn

  1. Các công ty xổ số lãi lớn | Báo điện tử Tiền Phong, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tienphong.vn/cac-cong-ty-xo-so-lai-lon-post1642559.tpo
  2. Mỗi ngày, kinh doanh xổ số nộp ngân sách hơn 200 tỉ đồng – Báo Tuổi Trẻ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tuoitre.vn/moi-ngay-kinh-doanh-xo-so-nop-ngan-sach-hon-200-ti-dong-20240410173024319.htm
  3. Những ẩn số của ngành xổ số: Hiện thực đằng sau hai chữ ‘kiến thiết’, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://luatkhoa.com/2025/07/nhung-an-so-cua-nganh-xo-so-hien-thuc-dang-sau-hai-chu-kien-thiet/
  4. Nhìn vào nền kinh tế vé số – Báo Tuổi Trẻ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tuoitre.vn/nhin-vao-nen-kinh-te-ve-so-e985.htm
  5. Lý do nhiều công ty xổ số có doanh số lên hàng ngàn tỉ đồng – PLO, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://plo.vn/ly-do-nhieu-cong-ty-xo-so-co-doanh-so-len-hang-ngan-ti-dong-post854617.html
  6. Doanh thu của Công ty Xổ số kiến thiết Sóc Trăng ước tính đạt gần 6.450 tỷ đồng trong năm 2024, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://thoibaotaichinhvietnam.vn/doanh-thu-cua-cong-ty-xo-so-kien-thiet-soc-trang-uoc-tinh-dat-gan-6450-ty-dong-trong-nam-2024-164016.html
  7. Xổ số truyền thống miền Nam bán được hơn 140.000 tỷ đồng, trả thưởng gần 50% – CafeF, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://cafef.vn/xo-so-truyen-thong-mien-nam-ban-duoc-hon-140000-ty-dong-tra-thuong-gan-50-188250330154540436.chn
  8. Vietlott báo lãi cao nhất 5 năm – Báo VnExpress Kinh doanh, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://vnexpress.net/vietlott-bao-lai-cao-nhat-5-nam-4763774.html
  9. Chi gần 3.500 tỉ đồng trả thưởng, vì đâu xổ số Vietlott báo lãi cao nhất nhiều năm?, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tuoitre.vn/chi-gan-3-500-ti-dong-tra-thuong-vi-dau-xo-so-vietlott-bao-lai-cao-nhat-nhieu-nam-20240627120032773.htm
  10. Vietlott báo lãi đậm, có gần 1.400 tỉ gửi ngân hàng, muốn mở rộng sang lĩnh vực mới, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tuoitre.vn/vietlott-bao-lai-dam-co-gan-1-400-ti-gui-ngan-hang-muon-mo-rong-sang-linh-vuc-moi-20240816163219927.htm
  11. Vietlott: Doanh thu trong 6 tháng đầu năm 2024 đạt 3.250 tỷ đồng – Báo Mới, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://baomoi.com/vietlott-doanh-thu-trong-6-thang-dau-nam-2024-dat-3-250-ty-dong-c49953533.epi
  12. Nhận thức đúng bản chất của số đề, cá cược – Tạp chí Tài chính, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tapchitaichinh.vn/nhan-thuc-dung-ban-chat-cua-so-de-ca-cuoc.html
  13. Xổ số kiến thiết là gì? Các loại hình xổ số hợp pháp ở Việt Nam? – Công ty Luật Minh Khuê, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://luatminhkhue.vn/xo-so-kien-thiet-la-gi.aspx
  14. Tại sao xổ số hợp pháp còn lô đề thì không? So … – Luật Minh Khuê, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://luatminhkhue.vn/tai-sao-xo-so-hop-phap-con-lo-de-thi-khong.aspx
  15. Khi lô, đề “núp bóng” xổ số – Vĩnh Phúc, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://vinhphuc.gov.vn/Pages/tintuc_emagazine.aspx?UrlList=/ct/cms/tintuc/Lists/VanHoaXaHoi&ItemID=8963
  16. Teen nghiện “lô đề” | Báo Dân trí, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://dantri.com.vn/nhip-song-tre/teen-nghien-lo-de-1206546673.htm
  17. Vì sao chơi xổ số kiến thiết là đóng góp cho xã hội, ích nước lợi nhà? – Báo Long An, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://baolongan.vn/vi-sao-choi-xo-so-kien-thiet-la-dong-gop-cho-xa-hoi-ich-nuoc-loi-nha-a140936.html
  18. Xổ số kiến thiết và cách vận hành của xổ số tại Việt Nam – Báo Cần Thơ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://baocantho.com.vn/xo-so-kien-thiet-va-cach-van-hanh-cua-xo-so-tai-viet-nam-a151108.html
  19. Xổ số kiến thiết tạo việc làm cho nhiều người lao động có hoàn cảnh khó khăn, cơ nhỡ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://dansinh.dantri.com.vn/dien-dan-dan-sinh/xo-so-kien-thiet-tao-viec-lam-cho-nhieu-nguoi-lao-dong-co-hoan-canh-kho-khan-co-nho-20211021143738000.htm
  20. Nghiện cờ bạc là gì và nó mang những tác hại như thế nào?, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/nghien-co-bac-co-phai-la-benh-ly-tam-than.html
  21. Dopamine có tác dụng gì? Cách kích thích, bổ sung dopamine cho cơ thể – Vinmec, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.vinmec.com/vie/co-the-nguoi/dopamine-164
  22. “Bội thực Dopamine” – Lý do ta làm gì cũng thấy chán | Vietcetera, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://vietcetera.com/vn/boi-thuc-dopamine-ly-do-ta-lam-gi-cung-thay-chan
  23. Cơ chế nghiện đánh bạc: Những điều cần biết | Vinmec, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/co-che-nghien-danh-bac-nhung-dieu-can-biet-vi
  24. Giáo sư tâm lý học giải mã cách cờ bạc bóp méo sự thật và khiến não bộ bạn dính bẫy, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://genk.vn/giao-su-tam-ly-hoc-giai-ma-cach-co-bac-bop-meo-su-that-va-khien-nao-bo-ban-dinh-bay-20180815171820304.chn
  25. Dopamine là gì? Vai trò của Dopamine trong cơ thể – Long Châu, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/vai-tro-cua-dopamine-mot-hormone-hanh-phuc-cua-co-the.html
  26. Khoa học lý giải chứng nghiện cờ bạc | Báo Giáo dục và Thời đại …, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://giaoducthoidai.vn/khoa-hoc-ly-giai-chung-nghien-co-bac-post349788.html
  27. Cờ bạc cuốn trôi cuộc đời kỹ sư trẻ – Báo Lao Động, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://laodong.vn/suc-khoe/co-bac-cuon-troi-cuoc-doi-ky-su-tre-1505594.ldo
  28. Nghiện lô đề: Vấn nạn khiến nhiều gia đình rơi vào khủng hoảng – Tâm lý NHC, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tamlynhc.vn/nghien-lo-de-24665.html
  29. 20 loại thiên kiến trong nhận thức – EDUTab Academy, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://edutab.vn/blogs/tieu-dung-thong-minh/20-loai-thien-kien-trong-nhan-thuc
  30. Giáo sư nghiên cứu cờ bạc lý giải hiện tượng người mua vé số dù lỗ nặng vẫn muốn chơi tiếp – CafeBiz, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://cafebiz.vn/giao-su-nghien-cuu-co-bac-ly-giai-hien-tuong-nguoi-mua-ve-so-du-lo-nang-van-muon-choi-tiep-2017010609045784.chn
  31. Giải mã tâm lý đam mê chơi xổ số – Báo VnExpress Sức khỏe, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://vnexpress.net/giai-ma-tam-ly-dam-me-choi-xo-so-3484965.html
  32. Người chơi vé số thường quan tâm điều gì? – Đổi số trúng đặc biệt: 090 999 0007, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.doisotrung.com.vn/nguoi-choi-ve-so-thuong-quan-tam-dieu-gi.html
  33. 10 Thiên kiến phổ biến ảnh hưởng đến hành vi khách hàng, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://duonggiaphat.vn/cac-loai-thien-kien-pho-bien/
  34. 12 Thiên kiến thường gặp: Nguyên nhân của những sai lầm mà bạn đang mắc phải, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://vietcetera.com/vn/12-thien-kien-thuong-gap-nguyen-nhan-cua-nhung-sai-lam-ban-dang-mac-phai
  35. Thiên kiến nhận thức là gì? Phân tích tâm lý hành vi thiên kiến nhận thức trong đầu tư chứng khoán, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.dsc.com.vn/kien-thuc/thien-kien-nhan-thuc-la-gi
  36. Thiên kiến nhận thức phổ biến – Luoicatnhom.com, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://luoicatnhom.com/thien-kien-nhan-thuc-pho-bien/
  37. QUAN NIỆM VỀ MAY – RỦI CỦA NGƯỜI VIỆT QUA PHONG TỤC LỄ TẾT – ResearchGate, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.researchgate.net/publication/366895413_QUAN_NIEM_VE_MAY_-_RUI_CUA_NGUOI_VIET_QUA_PHONG_TUC_LE_TET
  38. Đầu năm người Việt thường làm gì để cả năm may mắn? – Báo Mới, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://baomoi.com/dau-nam-nguoi-viet-thuong-lam-gi-de-ca-nam-may-man-c51391223.epi
  39. Tâm Linh – Phong Thuỷ – Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://phuclocvienminh.vn/tam-linh-phong-thuy
  40. Những thống kê thú vị về việc trúng xổ số tại Việt Nam – Báo Tuổi Trẻ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tuoitre.vn/nhung-thong-ke-thu-vi-ve-viec-trung-xo-so-tai-viet-nam-20200219155329731.htm
  41. Trúng xổ số tất nhiên sẽ vui, nhưng nó sẽ lấy đi hạnh phúc của bạn sau này – MISA, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.misa.vn/59920/trung-xo-so-tat-nhien-se-vui-nhung-no-se-lay-di-hanh-phuc-cua-ban-sau-nay/
  42. Cách cai nghiện cờ bạc hiệu quả và những dấu hiệu nhận biết, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/dau-hieu-cua-chung-nghien-co-bac-va-cac-cach-cai-nghien-co-bac-hieu-qua.html
  43. Compulsive Gambling and Anxiety – HelpGuide.org, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.helpguide.org/mental-health/addiction/compulsive-gambling-and-anxiety
  44. The relationship between stress and gambling – Greo, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.greo.ca/Modules/EvidenceCentre/files/Buchanan%20et%20al%20(2020)_Stress%20and%20gambling_final.pdf
  45. Anxiety and social stress related to adolescent gambling behaviour – Taylor & Francis Online, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14459790208732303
  46. Stressful Life Events and Gambling: The Roles of Coping and Impulsivity Among College Students – PMC, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8388113/
  47. Cờ bạc online – mầm mống tội phạm và hố chôn tương lai giới trẻ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://baodantoc.vn/co-bac-online-mam-mong-toi-pham-va-ho-chon-tuong-lai-gioi-tre-1740539930338.htm
  48. NGHIỆN CỜ BẠC HAY TRÒ CHƠI MAY RỦI LÀ MỘT RỐI LOẠN TÂM THẦN, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://bachmai.gov.vn/tin-chi-tiet/-/bai-viet/nghien-co-bac-hay-tro-choi-may-rui-la-mot-roi-loan-tam-than-8931-145.html
  49. Nghiện cờ bạc: Thực trạng, hệ lụy và cách cai nghiện – Tâm lý NHC, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://tamlynhc.vn/nghien-co-bac-24641.html
  50. Thực trạng nghiện cờ bạc và những hệ lụy khó lòng đong đếm, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://khoahoctamly.com/thuc-trang-nghien-co-bac-12271.html
  51. Thói nghiện cờ bạc – Những tác hại về mặt sức khỏe và tâm lý | Báo …, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://dantri.com.vn/suc-khoe/thoi-nghien-co-bac-nhung-tac-hai-ve-mat-suc-khoe-va-tam-ly-20161024193841006.htm
  52. Is Gambling Becoming a Public Health Crisis? | Harvard Magazine, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.harvardmagazine.com/2025/03/harvard-research-gambling-public-health-crisis
  53. Public health approaches to gambling: a global review of legislative trends – PMC, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10927617/
  54. Public health approach to gambling related harms – The BMJ, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.bmj.com/content/389/bmj.r846
  55. Regulating Sports Betting for Public Health – Number Analytics, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.numberanalytics.com/blog/regulating-sports-betting-for-public-health
  56. Internet Responsible Gambling Standards 2023, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://www.ncpgambling.org/wp-content/uploads/2024/01/Internet-Responsible-Gambling-Standards-Rev.-12-2023-FINAL.pdf
  57. Responsible Gaming – Gaming Commission – NY.gov, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://gaming.ny.gov/responsible-gaming
  58. Singapore đẩy lùi tiến độ dự án mô hình nghỉ dưỡng cờ bạc – Air Tour, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://airtour.vn/singapore-day-lui-tien-do-du-an-mo-hinh-nghi-duong-co-bac/
  59. Nghiện cờ bạc: Làm thế nào để thoát khỏi nó? – YouMed, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://youmed.vn/tin-tuc/nghien-co-bac-lam-the-nao-de-thoat-khoi-no/
  60. Khuyên người thân bỏ nghiệp cờ bạc – Phật Học Vấn Đáp, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://thuvienhoasen.org/a27859/khuyen-nguoi-than-bo-nghiep-co-bac
  61. Bạn bè bị nghiện cờ bạc online thì phải làm sao – HelloBacsi, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://hellobacsi.com/community/suc-khoe-tinh-than/ban-be-bi-nghien-co-bac-online-thi-phai-lam-sao-209110/
  62. Nghiện cờ bạc, cá độ trực tuyến có thể là rối loạn tâm thần – Báo Thanh Niên, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://thanhnien.vn/nghien-co-bac-ca-do-truc-tuyen-co-the-la-roi-loan-tam-than-18524030611104497.htm
  63. Chứng nghiện cờ bạc – triệu chứng, nguyên nhân và cách chữa trị – Hello Doctor, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://hellodoctors.vn/benh/nghien-co-bac.html
  64. Cách hạn chế thói quen cờ bạc – Gambler’s Help, truy cập vào tháng 7 24, 2025, https://gamblershelp.com.au/get-help/help-in-other-languages/vietnamese/help-yourself/how-reduce-your-gambling/

Bình luận bằng Facebook

comments

BÀI VIẾT LIÊN QUANXEM THÊM