Tại sao cầu thủ Liverpool chạy 120 phút mà vẫn tươi như hoa?

Bởi
Charlytran
-
0
159

Bí mật đằng sau sức bền siêu phàm: cầu thủ Liverpool tiêu thụ 6.000-8.000 calories/ngày nhưng vẫn duy trì tỷ lệ mỡ cơ thể chỉ 8% – đó là khoa học dinh dưỡng đỉnh cao! Bài viết này sẽ khám phá cơ chế đằng sau chế độ dinh dưỡng chu kỳ hóa (periodization) và các quy trình phục hồi của Liverpool FC, giải mã cách họ biến khoa học thành lợi thế cạnh tranh không thể ngăn cản trên sân cỏ.

Tóm tắt bài viết này

  • Năng lượng & Thể chất: Cầu thủ đỉnh cao tiêu thụ 3.000-4.000 kcal/ngày và duy trì mỡ cơ thể 6-12%.
  • Dinh dưỡng chu kỳ hóa: Điều chỉnh dinh dưỡng theo từng giai đoạn của mùa giải để tối ưu hiệu suất.
  • Nhiên liệu & Phục hồi: Tối ưu hóa thời điểm nạp carbohydrate và protein để tăng năng lượng và sửa chữa cơ bắp.
  • Hydrat hóa & Vi chất: Uống đủ nước và bổ sung vi chất thiết yếu như Vitamin D, Sắt là chìa khóa.
  • Yếu tố Tâm trí: Dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng nhận thức và quyết định trên sân.

Phần 1: Sinh lý học của một vận động viên 120 phút: Vượt qua những lầm tưởng

1.1 Phương trình Calo: Cung cấp nhiên liệu cho cỗ máy

Con số 6.000-8.000 calo mỗi ngày thường được nhắc đến khi nói về các vận động viên ưu tú, nhưng đây có thể là một con số cực đại vào những ngày thi đấu căng thẳng nhất, thay vì mức trung bình hàng ngày.1 Các nghiên cứu khoa học trên những cầu thủ tại giải Ngoại hạng Anh cho thấy một bức tranh năng động và được tính toán kỹ lưỡng hơn. Mức tiêu thụ năng lượng trung bình của họ vào khoảng 3.566 kcal/ngày.2 Con số này được “chu kỳ hóa” một cách thông minh: tăng lên khoảng 3.789 kcal vào ngày thi đấu và giảm xuống còn khoảng 2.956 kcal vào những ngày tập luyện nhẹ nhàng hơn.2 Chỉ riêng một trận đấu 90 phút đã có thể đốt cháy từ 1.200 đến 1.500 calo.5

Điều này giới thiệu một khái niệm cốt lõi trong dinh dưỡng thể thao: “Năng lượng sẵn có” (Energy Availability). Đây là lượng năng lượng còn lại cho các chức năng sinh lý cơ bản của cơ thể sau khi đã trừ đi năng lượng tiêu hao cho việc tập luyện. Việc không đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng có thể dẫn đến mệt mỏi, suy giảm chức năng nhận thức, và tăng nguy cơ chấn thương—những yếu tố có thể định đoạt cả một mùa giải.7 Do đó, việc lập kế hoạch dinh dưỡng tỉ mỉ không phải là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc.

1.2 Cỗ máy tinh gọn: Khoa học về thành phần cơ thể

Tỷ lệ mỡ cơ thể 8% được nhắc đến trong câu hỏi ban đầu là một con số đáng kinh ngạc, nhưng hoàn toàn nằm trong phạm vi khoa học.1

Nghiên cứu xác nhận rằng các cầu thủ bóng đá nam ưu tú thường có tỷ lệ mỡ cơ thể trong khoảng tối ưu từ 6-12%.9 Mức trung bình tại Ngoại hạng Anh là khoảng 10%, thấp hơn đáng kể so với một người đàn ông bình thường.9

Việc duy trì tỷ lệ mỡ thấp mang lại lợi ích trực tiếp về hiệu suất. Nó cải thiện tỷ lệ sức mạnh trên trọng lượng (power-to-weight ratio), cho phép chuyển động hiệu quả hơn, tăng tốc tốt hơn và giảm tiêu hao năng lượng không cần thiết.11 Lượng mỡ thừa hoạt động như một vật cản, làm tăng lực cản đối với chuyển động và hạn chế sức bền, sự cân bằng.13

Tuy nhiên, mục tiêu không chỉ là giảm mỡ. Yếu tố quyết định hơn cả là việc duy trì và tăng cường khối lượng cơ nạc. Sự gia tăng khối lượng không mỡ (cơ bắp) có tương quan trực tiếp đến sức mạnh, tốc độ và sự bùng nổ.13 Các bản quét DXA (phương pháp đo hấp thụ tia X năng lượng kép) trên các cầu thủ Ngoại hạng Anh cho thấy các cầu thủ đội một có khối lượng cơ nạc nhiều hơn đáng kể so với các cầu thủ học viện, ngay cả khi khối lượng mỡ tương tự. Điều này cho thấy sự phát triển cơ nạc là yếu tố khác biệt chính ở cấp độ ưu tú.17

Việc đạt được và duy trì những chỉ số thể chất ưu việt này không chỉ đơn thuần là kết quả của kỷ luật cá nhân. Nó phản ánh một sự đầu tư khổng lồ về tài chính và khoa học của câu lạc bộ. Để duy trì tỷ lệ mỡ 8-12% trong khi xây dựng cơ bắp đòi hỏi các kế hoạch dinh dưỡng cá nhân hóa, dựa trên dữ liệu từ các xét nghiệm trao đổi chất, phân tích thành phần cơ thể bằng máy DXA đắt tiền, và theo dõi tải trọng tập luyện hàng ngày qua dữ liệu GPS.18 Điều này cần một đội ngũ chuyên gia gồm các nhà dinh dưỡng, đầu bếp, nhà khoa học dữ liệu và nguồn cung cấp thực phẩm chất lượng cao.18 Do đó, thể chất của một cầu thủ không chỉ là một thuộc tính cá nhân mà còn là một sản phẩm hữu hình của toàn bộ cơ sở hạ tầng hiệu suất cao của câu lạc bộ. Sự khác biệt về tỷ lệ mỡ giữa một cầu thủ Ngoại hạng Anh (10%) và một cầu thủ ở giải Croatia (14%) 10 có lẽ phản ánh sự chênh lệch về nguồn lực cũng nhiều như sự khác biệt về nỗ lực cá nhân.

Bảng 1: Các chỉ số tham khảo về Calo và Thành phần cơ thể trong Bóng đá nam đỉnh cao

Chỉ số Ngày tập luyện Ngày thi đấu Ghi chú
Lượng Calo hàng ngày ~2.956 kcal ~3.789 kcal Thay đổi theo cường độ 2
Năng lượng tiêu hao/trận – 1.200-1.500 kcal Trong một trận đấu 90 phút 5
Tỷ lệ mỡ cơ thể (%)
Tiền đạo – 11.0% – 13.9% 22
Tiền vệ – 13.6% – 14.2% 22
Hậu vệ – 11.1% – 14.1% 22
Thủ môn – 11% – 18% 23
Phạm vi tối ưu chung – 6% – 12% 9

Phần 2: Kế hoạch tổng thể – Dinh dưỡng chu kỳ hóa (Periodized Nutrition)

2.1 Kiến tạo hiệu suất: Các chu kỳ dinh dưỡng

Dinh dưỡng chu kỳ hóa được định nghĩa là “việc sử dụng có kế hoạch, có mục đích và chiến lược các biện pháp can thiệp dinh dưỡng cụ thể” để tăng cường sự thích nghi mà các buổi tập riêng lẻ hoặc các kế hoạch tập luyện định kỳ nhắm đến.25 Đây là một khái niệm trung tâm, được đề cập trong nhiều tài liệu, về cơ bản là việc điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho khớp với kế hoạch tập luyện, đảm bảo nhiên liệu luôn phù hợp với khối lượng công việc.26 Các nhà dinh dưỡng lên kế hoạch theo các khung thời gian khác nhau:

  • Chu kỳ lớn (Macrocycle – Mùa giải): Điều chỉnh chiến lược dinh dưỡng phù hợp với các mục tiêu dài hạn, chẳng hạn như toàn bộ mùa giải thi đấu.25 Điều này bao gồm các chiến lược riêng biệt cho từng giai đoạn trong năm.
  • Chu kỳ vừa (Mesocycle – Tuần): Điều chỉnh dinh dưỡng dựa trên lịch trình tập luyện và thi đấu hàng tuần.25 Đây là lúc các khái niệm như nạp carb (carb-loading) cho trận đấu cuối tuần phát huy tác dụng.
  • Chu kỳ nhỏ (Microcycle – Ngày): Tinh chỉnh dinh dưỡng cho các buổi tập cụ thể, bao gồm các bữa ăn trước, trong và sau khi tập luyện.25

2.2 Nạp nhiên liệu theo giai đoạn: Trước, trong và sau mùa giải

Chế độ ăn của một cầu thủ thay đổi đáng kể trong suốt cả năm để đáp ứng các yêu cầu sinh lý khác nhau:

  • Trước mùa giải (Pre-season): Giai đoạn này có khối lượng và cường độ tập luyện cao nhằm xây dựng nền tảng thể lực. Chế độ ăn đòi hỏi lượng carbohydrate cao (8-10 g/kg trọng lượng cơ thể/ngày) để cung cấp năng lượng và protein cao (1.6-2.2 g/kg/ngày) để hỗ trợ sửa chữa và phát triển cơ bắp.26
  • Trong mùa giải (In-season): Trọng tâm chuyển sang duy trì hiệu suất và phục hồi nhanh chóng giữa các trận đấu. Lượng carbohydrate vẫn cao nhưng có thể điều chỉnh giảm nhẹ (6-8 g/kg/ngày), trong khi protein vẫn rất quan trọng để sửa chữa cơ bắp (1.2-1.6 g/kg/ngày).26
  • Sau mùa giải (Off-season): Khi cường độ tập luyện giảm, lượng calo cũng được giảm theo để ngăn ngừa tăng mỡ không mong muốn. Mục tiêu là duy trì khối lượng cơ và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Lượng carbohydrate giảm xuống (4-6 g/kg/ngày) và protein ở mức đủ để duy trì (1.0-1.2 g/kg/ngày).26

2.3 Chiến lược nâng cao: “Tập luyện khi cạn kiệt, Thi đấu khi đầy đủ” (Train Low, Compete High)

Đây là một chiến lược tiên tiến, trong đó các vận động viên cố tình tập luyện trong tình trạng dự trữ carbohydrate thấp để thúc đẩy các cơ chế thích ứng trao đổi chất.25 Các phương pháp bao gồm “tập luyện khi đói” (tập trước bữa sáng) hoặc hạn chế nạp carb sau buổi tập đầu tiên để buộc cơ thể phải trở nên hiệu quả hơn trong việc sử dụng chất béo làm nhiên liệu.25 Mục tiêu cuối cùng là cải thiện sự linh hoạt trao đổi chất, để vào ngày thi đấu, khi cầu thủ được nạp đầy đủ năng lượng (“thi đấu khi đầy đủ”), cơ thể họ sẽ cực kỳ hiệu quả trong việc sử dụng kho dự trữ glycogen, từ đó trì hoãn sự mệt mỏi.

Chiến lược dinh dưỡng chu kỳ hóa này không chỉ đơn thuần là để tối ưu hóa hiệu suất trong một trận đấu. Nó là một chiến lược chủ động để quản lý tài sản quý giá nhất của một câu lạc bộ: sức khỏe của cầu thủ. Một mùa giải bóng đá là một cuộc chiến tiêu hao với lịch thi đấu dày đặc.30 Việc không cung cấp đủ năng lượng và dinh dưỡng sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương, bệnh tật và phục hồi kém.16 Bằng cách điều chỉnh liên tục, đảm bảo năng lượng và các chất dinh dưỡng phục hồi được tối đa hóa vào những ngày tải trọng cao (thi đấu) và điều chỉnh giảm vào những ngày tải trọng thấp (nghỉ ngơi), các câu lạc bộ đang thực hiện một hình thức quản lý tải trọng sinh lý. Điều này biến dinh dưỡng từ một nhiệm vụ “nạp nhiên liệu” đơn giản thành một vũ khí chiến lược để duy trì chiều sâu và sự sẵn sàng của đội hình trong suốt cả một chiến dịch dài hơi.

Bảng 2: Khung tham khảo về Chu kỳ hóa Dinh dưỡng Đa lượng trong Bóng đá (g/kg trọng lượng cơ thể/ngày)

Giai đoạn tập luyện Carbohydrate (g/kg/ngày) Protein (g/kg/ngày) Chất béo (g/kg/ngày)
Trước mùa giải 8-10 1.6-2.2 0.5-1.0
Trong mùa giải 6-8 1.2-1.6 0.5-1.0
Sau mùa giải 4-6 1.0-1.2 0.5-1.0
Nguồn dữ liệu: 26
Ảnh minh họa

Phần 3: Buồng máy – Nạp nhiên liệu và Phục hồi với các chất dinh dưỡng đa lượng

3.1 Carbohydrate: Nhiên liệu cao cấp

Carbohydrate là nguồn nhiên liệu chính cho các môn thể thao cường độ cao, không liên tục như bóng đá, được dự trữ dưới dạng glycogen trong cơ và gan.28

Việc chạy ở cường độ cao có thể đốt cháy glycogen cơ bắp với tốc độ 3-5g mỗi phút.21 Do đó, việc quản lý nguồn nhiên liệu này là tối quan trọng.

Quy trình “nạp carb” (carb loading) hiện đại không phải là ăn quá nhiều, mà là tăng tỷ lệ carbohydrate trong chế độ ăn.32 Giao thức điển hình bao gồm việc tiêu thụ từ 8-12g carb cho mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, trong 1-3 ngày trước trận đấu. Điều này thường được kết hợp với việc giảm cường độ tập luyện (tapering) để tối đa hóa quá trình “siêu bù” glycogen.32

Thời điểm nạp carb được tính toán cực kỳ chính xác:

  • Trước trận đấu (3-4 giờ): Một bữa ăn giàu carbohydrate (ít nhất 1.0 g/kg) được tiêu thụ để làm đầy kho dự trữ glycogen ở gan. Trọng tâm là các loại carb có chỉ số đường huyết (GI) thấp, phức hợp và tránh các loại thực phẩm giàu chất xơ, protein và chất béo vì chúng làm chậm quá trình tiêu hóa.21
  • Trong trận đấu: Để duy trì đường huyết và tiết kiệm glycogen cơ bắp, các cầu thủ tiêu thụ 30-60g carb dễ tiêu hóa mỗi giờ, thường thông qua đồ uống thể thao đẳng trương (isotonic) hoặc gel năng lượng vào giờ nghỉ giữa hiệp.21
  • Sau trận đấu (Phục hồi ngay lập tức): Mục tiêu là bổ sung glycogen một cách nhanh chóng. Việc tiêu thụ 1.0-1.2g carb có GI cao cho mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi giờ, trong tối đa 4 giờ sau trận đấu, được khuyến nghị. Điều này thường được thực hiện qua một ly shake chứa carb và protein ngay sau trận đấu.21

3.2 Protein: Đội ngũ sửa chữa và tái thiết

Protein rất quan trọng để sửa chữa các tổn thương cơ bắp xảy ra trong quá trình tập luyện và thúc đẩy sự thích nghi (phát triển cơ bắp). Tập luyện cường độ cao có thể làm tăng quá trình Tổng hợp Protein Cơ bắp (Muscle Protein Synthesis – MPS) lên đến 24-48 giờ sau đó.36

Quan niệm về “cửa sổ đồng hóa” (anabolic window) trong 30 phút sau tập đã được khoa học hiện đại làm rõ. Mặc dù việc tiêu thụ protein sau khi tập luyện là có lợi, nghiên cứu cho thấy cửa sổ này rộng hơn nhiều, có thể kéo dài đến 2 giờ hoặc hơn.37 Trọng tâm đã chuyển từ việc vội vã nạp protein sang việc phân bổ protein một cách chiến lược trong suốt cả ngày. Chìa khóa để tối đa hóa MPS không phải là một liều lớn duy nhất, mà là

phân bổ đều đặn việc nạp protein, với khoảng 20-40g protein chất lượng cao mỗi 3-4 giờ.36

Các ví dụ về thời điểm chiến lược:

  • Sau tập luyện: Một loại protein tiêu hóa nhanh như whey là lý tưởng để khởi động quá trình phục hồi.28 Bữa ăn sau trận đấu nên có tỷ lệ carb-protein là 3:1 để tối ưu hóa việc bổ sung glycogen và sửa chữa cơ bắp.28
  • Trước khi đi ngủ: Tiêu thụ một loại protein tiêu hóa chậm như casein trước khi ngủ có thể làm tăng MPS vào ban đêm lên đến 22%, chống lại trạng thái dị hóa (phân giải cơ bắp) tự nhiên trong giấc ngủ.36
  • Tổng lượng hàng ngày: Đối với các vận động viên, lượng protein khuyến nghị là từ 1.2-2.2 g cho mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.40

Việc định thời gian tỉ mỉ cho các chất dinh dưỡng đa lượng này thực chất là một hình thức “hack sinh học” (bio-hacking) được thiết kế để điều khiển các phản ứng hormone và enzyme của cơ thể đối với việc tập luyện nhằm đạt được lợi ích thích ứng tối đa. Ví dụ, việc tiêu thụ carb có GI cao ngay sau khi tập không chỉ để nạp lại glycogen. Nó làm tăng vọt insulin, một loại hormone đồng hóa mạnh mẽ giúp đưa cả glucose và axit amin vào tế bào cơ, từ đó tăng tốc độ phục hồi.28 Tương tự, việc tiêu thụ protein casein tiêu hóa chậm trước khi ngủ là một chiến lược có chủ ý để cung cấp một dòng axit amin ổn định suốt đêm, trực tiếp chống lại sự phân giải cơ bắp.36 Đây không chỉ là “ăn đúng thực phẩm”, mà là sử dụng các chất dinh dưỡng cụ thể vào những thời điểm cụ thể để dàn dựng một trạng thái sinh lý mong muốn—năng lượng sẵn có cao trong trận đấu, tín hiệu đồng hóa cao sau trận đấu, và điều kiện chống dị hóa qua đêm.

Phần 4: Môi trường nội tại – Hydrat hóa, Vi chất và Thực phẩm bổ sung

4.1 Khoa học về Hydrat hóa: Hơn cả nước lọc

Mất nước dù chỉ ở mức độ nhẹ (mất >2% trọng lượng cơ thể) cũng làm suy giảm hiệu suất bằng cách giảm khả năng hiếu khí, sức mạnh, sức bền và chức năng nhận thức.42 Nó làm máu đặc lại, giảm khả năng vận chuyển oxy đến cơ bắp.45 Các đội bóng ưu tú tạo ra các kế hoạch hydrat hóa cá nhân hóa dựa trên tỷ lệ mồ hôi của từng người (có thể lên tới 3 lít mỗi buổi tập) và lượng natri mất đi.42

Natri là yếu tố cực kỳ quan trọng. Mồ hôi chứa muối, và việc chỉ bổ sung nước mà không có natri có thể dẫn đến hạ natri máu và không tối ưu hóa việc giữ nước.42 Đồ uống thể thao chứa chất điện giải (đặc biệt là natri) vượt trội hơn nước trong các buổi tập cường độ cao, kéo dài và trong thời tiết nóng.42

Quy trình hydrat hóa được lên kế hoạch chi tiết:

  • Trước khi tập: Uống 500-600ml chất lỏng 2-4 giờ trước đó, và thêm khoảng 250ml trong 20-30 phút trước khi bắt đầu.29
  • Trong khi tập: Uống từng lượng nhỏ đều đặn (ví dụ: 120-240ml mỗi 15-20 phút) để hạn chế mất trọng lượng dưới 2%.42
  • Sau khi tập: Mục tiêu là bù lại 120-150% lượng chất lỏng đã mất. Một hướng dẫn thực tế là uống khoảng 1.2-1.5 lít chất lỏng cho mỗi kg trọng lượng cơ thể bị mất đi.42

4.2 Những chất xúc tác vô hình: Các vi chất dinh dưỡng chính

Mặc dù một chế độ ăn cân bằng có thể cung cấp hầu hết các vi chất, áp lực sinh lý cao ở vận động viên có thể làm tăng nhu cầu hoặc bộc lộ sự thiếu hụt, gây ảnh hưởng đến hiệu suất.48

  • Vitamin D: Rất quan trọng cho sức khỏe xương, chức năng miễn dịch và hiệu suất cơ bắp, đặc biệt là các sợi cơ co giật nhanh (type II).50 Thiếu hụt vitamin D có liên quan đến tăng nguy cơ gãy xương do mỏi và các bệnh về đường hô hấp. Các đội bóng như Man City thường xuyên sàng lọc chỉ số này.20
  • Sắt: Cần thiết cho việc vận chuyển oxy (thông qua hemoglobin). Vận động viên có nguy cơ thiếu sắt cao hơn do mất mát qua mồ hôi và tình trạng viêm do tập luyện (làm giảm hấp thu).52 Thiếu sắt dẫn đến mệt mỏi và giảm khả năng làm việc.52
  • Axit béo Omega-3 (EPA & DHA): Có đặc tính chống viêm mạnh mẽ, có thể hỗ trợ phục hồi cơ bắp và giảm đau nhức cơ khởi phát muộn (DOMS).55

4.3 Các chất hỗ trợ tăng cường hiệu suất dựa trên bằng chứng

  • Creatine Monohydrate: Một trong những chất bổ sung được nghiên cứu nhiều nhất. Nó cải thiện hiệu suất trong các nỗ lực cường độ cao, lặp đi lặp lại và kéo dài dưới 30 giây bằng cách tăng dự trữ phosphocreatine trong cơ.58 Trong bóng đá, điều này chuyển thành các pha chạy nước rút nhanh hơn và tốc độ rê bóng được cải thiện.59
  • Beta-Alanine: Tăng nồng độ carnosine trong cơ, hoạt động như một chất đệm pH chống lại sự tích tụ axit trong quá trình tập luyện cường độ cao.61 Điều này giúp trì hoãn sự mệt mỏi trong các bài tập kéo dài từ 1-10 phút, rất phù hợp với các đợt vận động cường độ cao lặp đi lặp lại trong bóng đá.61
  • Caffeine: Một chất hỗ trợ hiệu suất đã được chứng minh, giúp cải thiện sự tỉnh táo, thời gian phản ứng, sức bền cơ bắp và giảm cảm giác mệt mỏi.64 Tuy nhiên,
    nghiên cứu gần đây cho thấy một sự đánh đổi tiềm tàng: trong khi caffeine có thể cải thiện độ chính xác của đường chuyền, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng ra quyết định chiến thuật phức tạp hơn.66

Chiến lược bổ sung ở cấp độ ưu tú không phải là một cách tiếp cận “bắn súng lung tung”. Nó là sự can thiệp có mục tiêu cao, dựa trên các chỉ số máu như Ferritin (dự trữ sắt), Vitamin D, B12, và tỷ lệ Omega 3:6.20 Cách tiếp cận dựa trên dữ liệu này cho phép bổ sung có mục tiêu chỉ khi xác định được sự thiếu hụt, tránh rủi ro của việc tiêu thụ quá mức có thể làm suy giảm sự thích nghi của quá trình luyện tập.48 Sự phân tích rủi ro-lợi ích tinh vi này, ví dụ như việc sử dụng caffeine một cách chiến lược dựa trên vai trò của cầu thủ hoặc tình huống trận đấu, cho thấy một mức độ tinh tế vượt xa việc chỉ “uống một viên bổ sung để chơi tốt hơn”.

Phần 5: Kết nối Thân-Tâm

5.1 Cung cấp nhiên liệu cho trung tâm chỉ huy: Dinh dưỡng cho nhận thức

Bộ não là một cơ quan tiêu thụ năng lượng cao, sử dụng khoảng 20% tổng năng lượng của cơ thể.67 Việc hạn chế calo hoặc điều tiết đường huyết kém có thể dẫn đến “sương mù não” và giảm sự tập trung.67 Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu Omega-3, chất chống oxy hóa và hydrat hóa đầy đủ sẽ trực tiếp cải thiện các chức năng nhận thức như ra quyết định, sự tập trung và thời gian phản ứng—những yếu tố quyết định trong một trận đấu.44

5.2 Trục Não-Ruột: Ảnh hưởng của “Bộ não thứ hai”

Khoa học hiện đại đã khám phá ra trục não-ruột, một con đường giao tiếp hai chiều giữa hàng nghìn tỷ vi khuẩn trong ruột và não bộ của chúng ta.70 Sức khỏe của hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến mức năng lượng, sự hấp thụ chất dinh dưỡng, tình trạng viêm, và thậm chí cả tâm trạng và động lực.71 Tập luyện cường độ cao có thể gây căng thẳng cho ruột, nhưng một chế độ ăn giàu thực phẩm toàn phần đa dạng và thực phẩm giàu probiotic (sữa chua, kefir) sẽ nuôi dưỡng một hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh, giúp cải thiện sản xuất năng lượng và giảm căng thẳng do tập luyện.27

Biên giới tiếp theo của dinh dưỡng thể thao không chỉ là cung cấp năng lượng cho cơ bắp, mà còn là tối ưu hóa toàn bộ hệ thống thần kinh—từ não bộ đến đường ruột—để xây dựng những vận động viên kiên cường và nhạy bén về mặt tinh thần. Một chế độ ăn giàu Omega-3 và probiotic không chỉ để phục hồi thể chất; nó là một sự đầu tư vào sự ổn định về tinh thần và cảm xúc của cầu thủ. Quan điểm toàn diện này, kết nối ruột, não và cơ bắp, đại diện cho bước tiến hóa tiếp theo trong khoa học thể thao đỉnh cao.

Phần 6: Nghiên cứu điển hình – Cuộc cách mạng Mona Nemmer tại Liverpool FC

6.1 Triết lý: Một văn hóa xuất sắc

Được HLV Jürgen Klopp mô tả là một trong những bản hợp đồng quan trọng nhất của ông và là một “nhân vật có sức biến đổi” 72, Mona Nemmer đã thực hiện một cuộc đại tu hoàn toàn bộ phận dinh dưỡng của câu lạc bộ khi bà đến từ Bayern Munich.72 Triết lý của bà dựa trên các trụ cột:

  • Cá nhân hóa: Mỗi cầu thủ có một kế hoạch dinh dưỡng riêng, dựa trên dữ liệu khoa học về trao đổi chất, thành phần cơ thể, xét nghiệm máu, sở thích văn hóa và cả vị trí thi đấu.18
  • Chất lượng thực phẩm: Một triết lý “thực phẩm là trên hết”.30 Bà nhấn mạnh vào các sản phẩm hữu cơ, địa phương, thịt chất lượng cao (ví dụ: cá từ Scotland) và tránh thực phẩm chế biến sẵn. Nước sốt và gia vị được tự làm tại chỗ.
    Chiên ngập dầu được coi là một “vấn đề lằn ranh đỏ”.18
  • Giáo dục và Trao quyền: Vai trò của Nemmer còn mở rộng đến việc giáo dục cầu thủ và gia đình họ thông qua các buổi hội thảo và cả các lớp học nấu ăn, giúp họ có những lựa chọn đúng đắn khi ở xa sân tập.74

6.2 Hệ thống trong thực tế

  • Cấu trúc bốn bữa ăn: Các cầu thủ được yêu cầu ăn bốn bữa bắt buộc mỗi ngày để đảm bảo việc nạp năng lượng và phục hồi diễn ra liên tục.18
  • “Trạm nước ép”: Một cải tiến nổi tiếng là trạm nước ép trái cây trong phòng thay đồ. Thay vì ăn đồ ngọt vào giờ nghỉ giữa hiệp, các cầu thủ giờ đây có thể uống nước ép táo pha caffeine.18
  • Hậu cần tỉ mỉ: Đội ngũ dinh dưỡng, bao gồm cả các đầu bếp riêng cho sân nhà và sân khách, lên kế hoạch tỉ mỉ cho các chuyến đi, tìm nguồn cung ứng thực phẩm an toàn và phù hợp ở nước ngoài để tránh các vấn đề như nhiễm clenbuterol.19
  • Môi trường ẩm thực tích cực: Nemmer đã thay đổi văn hóa từ việc các cầu thủ “ăn nhiều nhất có thể, nhanh nhất có thể” sang việc họ thư giãn, trò chuyện và thưởng thức những món ăn ngon, chất lượng cao.18 Các phiên bản lành mạnh của những món ăn “khoái khẩu” như burger và pizza được phục vụ sau trận đấu để tăng cường sự tuân thủ và tinh thần.77

6.3 Tác động: Lời chứng thực từ cầu thủ và HLV

Jürgen Klopp đã không tiếc lời ca ngợi: “Tôi không tự hào về nhiều thứ, nhưng tôi rất tự hào về điều này.” Ông ghi nhận Nemmer đã biến đổi bộ phận và tạo ra sự khác biệt to lớn, đặc biệt là trong thời gian phong tỏa do đại dịch khi bà tổ chức một hệ thống giao thực phẩm hoàn hảo cho các cầu thủ.72 Các cầu thủ được mô tả là “cởi mở” và đã đón nhận những thay đổi.72 Đội trưởng Jordan Henderson từng nhận xét: “Tôi chưa bao giờ thấy bất cứ điều gì giống như vậy… về mặt thực phẩm mà chúng tôi đang có”.74

Mô hình Liverpool cho thấy dinh dưỡng đẳng cấp thế giới liên quan đến tâm lý học hành vi và thay đổi văn hóa cũng nhiều như hóa sinh. Kế hoạch dinh dưỡng tốt nhất thế giới sẽ trở nên vô dụng nếu các cầu thủ không tuân thủ. Thành công của Nemmer không chỉ nằm ở việc viết ra các kế hoạch, mà còn ở việc thay đổi văn hóa xung quanh thực phẩm. Bà đã làm cho việc ăn uống lành mạnh trở nên thú vị, mang tính xã hội và đáng mong đợi.18 Bằng cách cung cấp các phiên bản lành mạnh nhưng ngon miệng của các món ăn quen thuộc và không cấm đoán mà thay thế chúng, bà đã thúc đẩy sự tuân thủ thay vì sự chống đối.74 Sự thay đổi văn hóa này, theo người biên tập Những Điều Thú Vị, chính là “nước sốt bí mật” làm cho khoa học phát huy tác dụng trong một môi trường thực tế đầy áp lực.

Phần 7: Kết luận và Ứng dụng thực tiễn

7.1 Tóm tắt các nguyên tắc chính

Để duy trì thể lực phi thường, các cầu thủ ưu tú không dựa vào may mắn mà vào một hệ thống khoa học nghiêm ngặt. Hệ thống này được xây dựng trên các nguyên tắc: đảm bảo năng lượng sẵn có, sức mạnh chiến lược của dinh dưỡng chu kỳ hóa, thời điểm chính xác của các chất dinh dưỡng đa lượng, vai trò quan trọng của hydrat hóa và vi chất, và sự kết nối toàn diện giữa ruột, não và cơ bắp. Đây là một cách tiếp cận 360 độ, được cá nhân hóa và dựa trên dữ liệu, là nền tảng cho sức bền và khả năng phục hồi đáng kinh ngạc mà chúng ta thấy trên sân cỏ. Tại nhungdieuthuvi.com, chúng tôi tin rằng những nguyên tắc này có thể được áp dụng để cải thiện cuộc sống của mọi người.

7.2 Khuyến nghị thực tiễn để khỏe mạnh và sống khoa học hơn

  1. Làm chủ thời điểm dinh dưỡng xung quanh hoạt động của bạn: Bạn không cần ăn như một cầu thủ Ngoại hạng Anh, nhưng bạn có thể học hỏi từ cách họ ăn. Hãy tập trung vào việc tiêu thụ một bữa ăn nhẹ giàu carbohydrate 1-2 giờ trước khi tập luyện hoặc phần đòi hỏi nhiều năng lượng nhất trong ngày của bạn. Sau đó, trong vòng hai giờ, hãy ưu tiên một bữa ăn chứa cả protein (để sửa chữa) và carbohydrate (để nạp lại nhiên liệu). Chiến lược thời điểm đơn giản này có thể cải thiện đáng kể mức năng lượng và khả năng phục hồi của bạn, dù bạn ở phòng gym hay văn phòng.
  2. Ưu tiên hydrat hóa và ‘Ăn theo màu sắc’: Trước khi tìm đến các chất bổ sung đắt tiền, hãy tập trung vào hai yếu tố cơ bản: hydrat hóa và vi chất dinh dưỡng. Hãy đặt mục tiêu uống nước đều đặn trong suốt cả ngày, không chỉ khi bạn khát. Thứ hai, hãy làm cho đĩa ăn của bạn càng nhiều màu sắc càng tốt với nhiều loại trái cây và rau quả. Mỗi màu sắc đại diện cho các loại vitamin và chất chống oxy hóa khác nhau giúp bảo vệ cơ thể bạn khỏi căng thẳng, hỗ trợ hệ miễn dịch và cải thiện chức năng não. Đây là nền tảng mà trên đó mọi hiệu suất đỉnh cao được xây dựng.

Xem thêm >> 11 cầu thủ ghi bàn nhiều nhất lịch sử: Khó tin 805 bàn/530 trận

XEM INFOGRAPHIC BÀI VIẾT NÀY

Bài viết được tổng hợp tự động bằng AI, cân nhắc khi sử dụng lại thông tin từ bài viết này.

Nguồn trích dẫn

  1. Prompt tạo bài viết nhungdieuthuvi
  2. Intake of English Premier League soccer players – Mysportscience, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mysportscience.com/post/2017/01/09/intake-of-english-premier-league-soccer-players
  3. How many calories do footballers eat?! – YouTube, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=74pcH7VkLIQ
  4. What a Premier League footballer’s diet consists of | OneFootball, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://onefootball.com/en/news/what-a-premier-league-footballers-diet-consists-of-38841999
  5. The Eating Habits of Professional Footballers : r/bootroom – Reddit, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.reddit.com/r/bootroom/comments/1gyqg0r/the_eating_habits_of_professional_footballers/
  6. The diet of a Premier League footballer: How the professionals fuel themselves on matchdays – The Mirror, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/diet-premier-league-footballer-how-10957591
  7. Effects of Nutrition Interventions on Athletic Performance in Soccer Players: A Systematic Review – PMC – PubMed Central, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10301089/
  8. Assessing the Outcomes of a Brief Nutrition Education Intervention Among Division I Football Student-Athletes at Moderate Altitude – The Sport Journal, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://thesportjournal.org/article/assessing-the-outcomes-of-a-brief-nutrition-education-intervention-among-division-i-football-student-athletes-at-moderate-altitude/
  9. How fit are Premier League footballers vs other sports? – Pitchero Blog, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://blog.pitchero.com/how-fit-are-premier-league-players
  10. What Is The Body Fat Percentage For Footballers? – YouTube, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.youtube.com/shorts/OS6l5FFISLs
  11. The impact of body composition on soccer performance – Tano Performance, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://tanoperformance.co.uk/the-impact-of-body-composition-on-soccer-performance/
  12. Max Kruse: “I had a medical checkup to see what percentage of body fat I have. My doctor said it was 33%. I’m now under 100 kilos again. We’re planning to use fat-removal injection. I can’t do sports every day anymore” (A pro footballer has 8 – Reddit, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.reddit.com/r/soccer/comments/1flxjbi/max_kruse_i_had_a_medical_checkup_to_see_what/
  13. Sport Performance and Body Composition – National Strength and Conditioning Association (NSCA), truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.nsca.com/education/articles/kinetic-select/sport-performance-and-body-composition/
  14. Optimizing Field Body Fat Percentage Assessment in Professional Soccer Players – MDPI, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mdpi.com/2076-3417/12/2/727
  15. Football Player Body Composition: Importance of Monitoring for Performance and Health, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.gssiweb.org/sports-science-exchange/article/sse-145-football-player-body-composition-importance-of-monitoring-for-performance-and-health/1000
  16. The Assessment of Body Composition and Nutritional Awareness of Football Players According to Age – PMC, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9920210/
  17. Body composition assessment of English Premier League soccer players: a comparative DXA analysis of first team, U21 and U18 squads – PubMed, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25686107/
  18. What We Can Learn from the Liverpool Soccer Team’s Diet – Elite Sports Clubs, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://eliteclubs.com/liverpool-soccer-team-diet/
  19. Who is Mona Nemmer – the German behind the success of the Liverpool team, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://telegrafi.com/en/who-is-Mona-Nemmer%2C-the-German-behind-the-success-of-the-Liverpool-team/
  20. Tom Parry – Nutrition in Premier League Football – Injury Rehab Network Event | Sterosport, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://sterosport.co.uk/tom-parry-nutrition-in-premier-league-football-injury-rehab-network-event/
  21. The insider secret to how Liverpool fuel their intense Champions …, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.fourfourtwo.com/features/secret-liverpool-champions-league-fuel-their-intense-european-away-days-jurgen-klopp
  22. Body composition of professional football (soccer) players determined by dual X-ray absorptiometry – PubMed, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11393146/
  23. DEXA: How top clubs focus on fat – Training Ground Guru, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://archive.trainingground.guru/articles/dexa-how-top-clubs-focus-on-fat
  24. What is the fat percentage for football players and how to calculate i – RumoAoPro, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.rumoaopro.com.br/en/blogs/condicionamentofisiconofutebol/qual-e-o-percentual-de-gordura-para-jogadores-de-futebol-e-como-calcular
  25. A Framework for Periodized Nutrition for Athletics in – Human Kinetics Journals, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://journals.humankinetics.com/view/journals/ijsnem/29/2/article-p141.xml
  26. Advanced Soccer Nutrition – Number Analytics, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.numberanalytics.com/blog/advanced-soccer-nutrition-plans
  27. Kicking it Up a Notch: Advanced Soccer Nutrition Strategies – Number Analytics, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.numberanalytics.com/blog/advanced-soccer-nutrition-strategies
  28. Changes in Body Composition and Nutritional Periodization during …, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11085159/
  29. Periodized Nutrition Planning: Elevating Athletic Performance – NESTA Certified, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.nestacertified.com/optimizing-performance-with-periodized-nutrition-planning/
  30. UEFA expert group statement on nutrition in elite football. Current evidence to inform practical recommendations and guide future research | British Journal of Sports Medicine, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://bjsm.bmj.com/content/55/8/416
  31. Full article: Barriers and enablers to implementing the UEFA Consensus Statement on Nutrition: insights from sport nutrition practitioners in the English Premier League – Taylor & Francis Online, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24733938.2025.2517055
  32. Carb Loading: How To Do It, Strategies, and Common Mistakes – Healthline, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.healthline.com/nutrition/carb-loading
  33. (PDF) Carbohydrate Loading Diet For Better Performance in Football – ResearchGate, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.researchgate.net/publication/393627698_Carbohydrate_Loading_Diet_For_Better_Performance_in_Football
  34. Should You Carb Load for Sports? – Mount Elizabeth Hospitals, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mountelizabeth.com.sg/health-plus/article/carb-load-for-sports
  35. For Elite Soccer Players the Carbohydrates Periodization Strategies Should Obey Differents Training Load – Mathews Open Access Journals, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mathewsopenaccess.com/full-text/for-elite-soccer-players-the-carbohydrates-periodization-strategies-should-obey-differents-training-load
  36. Optimize Your Performance with “Protein Timing” – Athletica, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://athletica.fr/en-US/actualites/conseils-nutrition-sportifs/optimisez-vos-performances-avec-le-timing-des-proteines
  37. Protein timing | EBSCO Research Starters, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.ebsco.com/research-starters/nutrition-and-dietetics/protein-timing
  38. Protein Timing: When Should I Take My Protein? – Thrive Ice Cream, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://thriveicecream.com/protein-timing-when-should-i-take-my-protein/
  39. The effect of protein timing on muscle strength and hypertrophy: a meta-analysis – PMC, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3879660/
  40. Protein intake for athletes – MSU Extension, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.canr.msu.edu/news/protein_intake_for_athletes
  41. Optimizing Protein Intake for Athletes – Number Analytics, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.numberanalytics.com/blog/protein-timing-sports-nutrition-guide
  42. Hydration strategies for football – Aspetar Sports Medicine Journal, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://journal.aspetar.com/en/archive/volume-2-targeted-topic-sports-medicine-in-football/hydration-strategies-for-football
  43. Hydration for Football Athletes – Gatorade Sports Science Institute, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.gssiweb.org/sports-science-exchange/article/sse-141-hydration-for-football-athletes
  44. Maximise Performance: Essential Hydration Strategies for Athletes, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://iconicfootballacademy.com/articles/f/maximise-performance-essential-hydration-strategies-for-athletes
  45. Hydration Tips for Athletes – Mass General Brigham, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.massgeneralbrigham.org/en/about/newsroom/articles/tips-for-staying-hydrated
  46. Sports and Hydration for Athletes: Q&A with a Dietitian | Johns Hopkins Medicine, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/nutrition-and-fitness/sports-and-hydration-for-athletes
  47. Hydration and Nutrition | Tips for Parents – NFL Play Football, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://playfootball.nfl.com/parents/hydration-and-nutrition/
  48. Micronutrients and athletic performance: A review – Fisiología del Ejercicio, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.fisiologiadelejercicio.com/wp-content/uploads/2023/09/Micronutrients-and-athletic-performance-1.pdf
  49. (PDF) The Importance of Vitaminsfor Soccer Players – ResearchGate, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.researchgate.net/publication/302918414_The_Importance_of_Vitaminsfor_Soccer_Players
  50. Role of Vitamin D in Athletes and Their Performance: Current Concepts and New Trends, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7071499/
  51. The Importance of Vitamin D for Athletes – Gatorade Sports Science Institute, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.gssiweb.org/sports-science-exchange/article/sse-148-the-importance-of-vitamin-d-for-athletes
  52. Approaches to Prevent Iron Deficiency in Athletes – German Journal of Sports Medicine, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.germanjournalsportsmedicine.com/archive/archive-2024/issue-5/approaches-to-prevent-iron-deficiency-in-athletes/
  53. What Female Athletes Should Know about Iron Deficiency – HSS, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.hss.edu/health-library/move-better/athletes-iron-deficiency
  54. Iron Deficiency, Anemia and Endurance Athletes – TrainingPeaks, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.trainingpeaks.com/coach-blog/iron-deficiency-anemia-and-endurance-athletes/
  55. Omega-3s: Why they are the real Alphas of fat for athletic performance – Science for Sport, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.scienceforsport.com/omega-3s-why-they-are-the-real-alphas-of-fat-for-athletic-performance/
  56. Omega-3 Fatty Acid Supplementation: Helpful for Exercise? – University of Western States, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.uws.edu/blog/omega-3-fatty-acid-supplementation-helpful-for-exercise/
  57. Omega-3 Fatty Acid Supplementation on Post-Exercise Inflammation, Muscle Damage, Oxidative Response, and Sports Performance in Physically Healthy Adults-A Systematic Review of Randomized Controlled Trials – PubMed, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38999792/
  58. SSE #94: Creatine, Carbs, and Fluids: How Important in Soccer Nutrition?, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.gssiweb.org/en-ca/article/sse-94-creatine-carbs-and-fluids-how-important-in-soccer-nutrition-
  59. THE SAFETY AND EFFICACY OF CREATINE MONOHYDRATE SUPPLEMENTATION: WHAT WE HAVE LEARNED FROM THE PAST 25 YEARS OF RESEARCH, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.gssiweb.org/sports-science-exchange/article/the-safety-and-efficacy-of-creatine-monohydrate-supplementation-what-we-have-learned-from-the-past-25-years-of-research
  60. Effect of Creatine Supplementation on Sprint and Skill Performance in Young Soccer Players – ResearchGate, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.researchgate.net/publication/233064541_Effect_of_Creatine_Supplementation_on_Sprint_and_Skill_Performance_in_Young_Soccer_Players
  61. Effect of Beta-Alanine Supplementation on Maximal Intensity Exercise in Trained Young Male Individuals: A Systematic Review and Meta-Analysis in, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://journals.humankinetics.com/view/journals/ijsnem/34/6/article-p397.xml
  62. “β-Alanine Supplementation and its Effect on Sports Performance” by Will Bernhardt – JSU Digital Commons – Jacksonville State University, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://digitalcommons.jsu.edu/ce_jsustudentsymp_2023/1/
  63. Effect of β-alanine supplementation during high-intensity interval training on repeated sprint ability performance and neuromuscular fatigue – American Journal of Physiology, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://journals.physiology.org/doi/abs/10.1152/japplphysiol.00321.2019
  64. Research Spotlight: Coffee’s Effects on Athletic Performance, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.coffeeandhealth.org/health/media-content/news-alerts/coffees-impact-on-sporting-performance-highlighted
  65. EFFECTS OF ACUTE CAFFEINE INGESTION ON THE PHYSICAL PERFORMANCE OF AMATEUR AMERICAN FOOTBALL ATHLETES EFFECTS OF ACUTE CAFFEINE INGESTION ON THE PHYSICAL PERFORMANCE OF AMATEUR AMERICAN FOOTBALL ATHLETES – SciELO, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.scielo.br/j/jpe/a/ZLYxLxXcwYpDvJWGvPyLgvh/
  66. Caffeine highs and lows soccer players should be aware of – ScienceDaily, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.sciencedaily.com/releases/2023/12/231211114550.htm
  67. How to Help Your Athlete Eat for Brain Health – TrueSport, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://truesport.org/nutrition/young-athlete-eat-brain-health/
  68. How Nutrition Impacts Sports Psychology – ASFA, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.americansportandfitness.com/blogs/fitness-blog/how-nutrition-impacts-sports-psychology
  69. The Impacts of Nutrition on Cognition – Poseidon Psychology, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.poseidonpsychology.com/post/the-impacts-of-nutrition-on-cognition
  70. Exercise influence on the microbiome–gut–brain axis – PMC – PubMed Central, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6748614/
  71. The Surprising Link Between Your Gut and Athletic Performance – ACES Nation, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.acesnation.org/blog/the-surprising-link-between-your-gut-and-athletic-performance
  72. A juicing station, four strict meals a day and no more sweets at half …, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/liverpool-manager-jurgen-klopp-reveals-9522416
  73. MONA NEMMER – Head of Nutrition at LFC – YouTube, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=j1vtvBAdLCM
  74. Ketchup debate and Liverpool’s ‘masterchefs’ – Meet the Reds’ ‘transformative figure’ – This Is Anfield, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.thisisanfield.com/2021/12/jurgens-openness-the-ketchup-debate-and-liverpools-masterchefs-meet-the-reds-transformative-figure/
  75. Klopp’s best signing? How Liverpool found the recipe for success with ‘transformative’ Bayern Munich appointment | Goal.com, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.goal.com/en/news/klopps-best-signing-how-liverpool-found-the-recipe-for-success-with-transformative-bayern-munich-appointment/119dx07fkpe6j1vgd987pavnf1
  76. Ingredients of football: Nutrition at MCFC, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.mancity.com/news/vitality/nutrition/lloyd-parker
  77. The Players’ Menu with LFC Head of Nutrition | Quorn x LFC – YouTube, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=akFUCGBULKE
  78. Jürgen Klopp: Why I love the work of Mona Nemmer – Liverpool FC, truy cập vào tháng 7 27, 2025, https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/446298-jurgen-klopp-mona-nemmer-taste-of-the-liverpool-way

Bình luận bằng Facebook

comments

BÀI VIẾT LIÊN QUANXEM THÊM