Dmitri Mendeleev là nhà hóa học người Nga, người nổi tiếng được biết đến là cha đẻ của Bảng tuần hoàn. Ông đã xây dựng định luật tuần hoàn, bảng tuần hoàn thông qua những dự đoán đúng đắn của mình về tính chất của các nguyên tố chưa được khám phá. Mendeleev đã có một tuổi thơ khó khăn khi gia đình ông gặp khó khăn về tài chính. Sau khi tốt nghiệp, ông làm giáo sư tại Đại học Saint Petersburg trong thời gian đó ông cũng viết nhiều sách và bài báo về hóa học. Có rất nhiều lời đồn đại và tranh cãi liên quan đến Mendeleev. Cuộc hôn nhân thứ hai của ông đã tạo ra một sự náo động ở Nga và ông đã bị từ chối giải Nobel do liên quan đến chính trị trong Viện Hàn lâm. Có một lời đồn cho rằng ông đặt độ mạnh của Vodka là 40% và điều này chắc chắn là sai sự thật. Dưới đây là 10 sự thật thú vị về thời thơ ấu, học vấn, cuộc đời, gia đình, sự nghiệp và cái chết của Dmitri Mendeleev.
1. TUỔI THƠ CỦA ÔNG CHÌM TRONG NHỮNG BI KỊCH GIA ĐÌNH
Dmitri Ivanovich Mendeleev sinh ngày 8 tháng 2 năm 1834 tại làng Verkhnie Aremzyani, gần Tobolsk, thuộc tỉnh Siberia của Nga. Dmitri là một thành viên của đại gia đình. Cha của ông là Ivan Pavlovich Mendeleev là một giáo viên mỹ thuật, chính trị và triết học. Không may cho gia đình, Ivan bị mù và mất việc. Mẹ của ông là Maria Dmitrievna Mendeleeva đã khởi động lại nhà máy thủy tinh bị bỏ hoang của gia đình để hỗ trợ gia đình. Cha của Dmitri qua đời khi anh mới 13 tuổi và hai năm sau nhà máy thủy tinh của mẹ anh bị phá hủy trong một vụ hỏa hoạn dẫn đến khủng hoảng tài chính trong gia đình.
2. ÔNG TỐT NGHIỆP VỚI HUY CHƯƠNG VÀNG TẠI HỌC VIỆN SƯ PHẠM Ở SAINT PETERSBURG
Năm 1850, ở tuổi 16, gia đình Mendeleev chuyển đến thủ đô Saint Petersburg của Nga. Tại đây, ông vào Main Pedagogical Institute, một học viện đào tạo giáo viên mà cha ông cũng đã tốt nghiệp. Dmitri tốt nghiệp với huy chương vàng trong năm 1855. Sau một thời gian ngắn đảm nhận vị trí giảng dạy tại Simferopol ở Crimea, Dmitri trở lại St. Petersburg và học để lấy bằng Thạc sĩ từ Đại học St. Petersburg, trong năm 1856, ở tuổi 22. Ông đã giành được một giải thưởng để đến Tây Âu theo đuổi nghiên cứu hóa học. Ông ở lại châu Âu trong hai năm từ 1859 đến 1861, dành phần lớn thời gian của mình tại Đại học Heidelberg ở Đức.
3. MENDELEEV ĐÓNG MỘT VAI TRÒ QUAN TRỌNG TRONG VIỆC BIẾN ĐỔI HÓA HỌC Ở NGA
Sau thời gian ở châu Âu, Mendeleev tin rằng Nga đang đi sau trong ngành khoa học hóa học. Năm 1861, ông xuất bản cuốn sách giáo khoa Hóa học hữu cơ của mình, ông đã giành giải thưởng Demidov danh giá và đưa ông lên vị trí hàng đầu trong giáo dục hóa học của Nga. Mendeleev đã trở thành một giáo sư tại Saint Petersburg Viện Công nghệ và Đại học bang Saint Petersburg trong năm 1864 và 1865 tương ứng. Ông là một trong những người sáng lập Hiệp hội Hóa học Nga vào năm 1869. Tác phẩm nổi tiếng của ông Các nguyên lý của Hóa học, đã được xuất bản thành hai tập (1868–71). Nó đã trở thành sách giáo khoa và được dịch rộng rãi. Đến năm 1871, Mendeleev đã biến St.Petersburg thành một trung tâm nghiên cứu hóa học được quốc tế công nhận.
4. CÂU CHUYỆN MÀ MENDELEEV ĐÃ HÌNH DUNG RA MÔ HÌNH CỦA BẢNG TUẦN HOÀN TRONG MỘT GIẤC MƠ
Năm 1869, trong khi chuẩn bị tập thứ hai của Nguyên lý Hóa học, Mendeleev đã cố gắng phân loại các nguyên tố theo các tính chất hóa học của chúng. Ông đã viết tên của tất cả các nguyên tố đã biết với các đặc tính cơ bản của chúng, bao gồm cả trọng lượng nguyên tử, trên các tấm thẻ. Ông nhận thấy rằng tính chất của các nguyên tố dường như lặp lại khi trọng lượng nguyên tử của chúng tăng lên. Trong khi cố gắng tìm ra một quy luật, ông đã ngủ gật trên bàn làm việc và khi tỉnh dậy, ông đã biết được sự sắp xếp hoàn chỉnh của các yếu tố. Người ta cho rằng tiềm thức của ông đã thực hiện thủ thuật giúp ông. Mendeleev đã khẳng định câu chuyện trong mơ đó là sự thật. Vào ngày 6 tháng 3 năm 1869, Dmitri Mendeleev đã trình bày với Hiệp hội Hóa học Nga, trong đó ông đã nêu định luật tuần hoàn của mình, trong đó nói rằng khi các nguyên tố được sắp xếp theo trọng lượng nguyên tử của chúng, một số tính chất nhất định của các nguyên tố lặp lại theo chu kỳ.
5. MENDELEEV ĐÃ DỰ ĐOÁN CHÍNH XÁC SỰ TỒN TẠI VÀ THUỘC TÍNH CỦA CÁC NGUYÊN TỐ CHƯA ĐƯỢC KHÁM PHÁ
Mendeleev không phải là người đầu tiên sắp xếp các nguyên tố theo trọng lượng nguyên tử của chúng, ông cũng không phải là người đầu tiên nhận thấy tính tuần hoàn của các nguyên tố. Tuy nhiên, ông là người đầu tiên công bố một bảng tuần hoàn gần giống với hiện đại và quan trọng hơn đó là nỗ lực phổ biến rộng rãi các Bảng tuần hoàn của ông. Mendeleev đã đưa ra hai dự đoán ngoạn mục. Thứ nhất, ông đặt các nguyên tố vào đúng vị trí của chúng mặc dù một số trọng lượng nguyên tử không chính xác vào thời điểm đó và dự đoán đúng rằng những trọng lượng nguyên tử này đã được đo không chính xác. Thứ hai, ông để lại khoảng trống trong bảng tuần hoàn của mình cho các nguyên tố chưa được khám phá và dự đoán tính chất của các nguyên tố này. Bảng tuần hoàn đã nhận được sự chấp nhận trong cộng đồng khoa học trong hai thập kỷ sau đó với ba yếu tố được Mendeleev dự đoán được phát hiện với các đặc tính gần giống với những gì ông đã dự đoán. Chính nhờ những đóng góp đó mà Dmitri Mendeleev được coi là Cha đẻ của Bảng tuần hoàn.
6. ÔNG ĐÃ SỬ DỤNG CÁC TỪ TIẾNG PHẠN CỦA NGÔN NGỮ ẤN ĐỘ CỔ ĐẠI LÀM TIỀN TỐ CHO CÁC NGUYÊN TỐ CÒN THIẾU TRONG BẢNG CỦA ÔNG
Mendeleev là một người ngưỡng mộ học giả Ấn Độ cổ đại Pāṇini. Panini được một số người coi là cha đẻ của ngôn ngữ học. Mendeleev đã đặt tên cho các nguyên tố còn thiếu trong Bảng tuần hoàn của mình bằng các tiền tố eka, dvi và tri (tiếng Phạn: một, hai, ba) để tôn vinh những nhà ngữ pháp tiếng Phạn, như Panini của Ấn Độ cổ đại. Giống như, ông gọi scandium và gallium là eka-boron và eka-aluminium. Ngoài Bảng tuần hoàn, ông cũng sử dụng tiếng Phạn trong các thành tựu khác bao gồm những đóng góp quan trọng trong việc xác định bản chất của các giải pháp, giới thiệu hệ mét ở Nga, xác định nhiệt độ tới hạn của khí và phát minh ra một loại bột không khói tên là pyrocollodion.
7. CUỘC HÔN NHÂN THỨ HAI CỦA ÔNG LÀ BẤT HỢP PHÁP VÀ TẠO RA MỘT TRANH CÃI LỚN Ở NGA
Năm 1862, Dmitri Mendeleev, theo gợi ý của em gái Olga, kết hôn với Feozva Nikitichna Leshcheva. Cặp đôi có hai con, một trai tên là Volodya và một gái tên Olga. Tuy nhiên, vào năm 1876, Mendeleev 43 tuổi đã yêu cô gái 19 tuổi Anna Ivanova Popova, bạn thân của cháu gái mình trong vô vọng. Ông bắt đầu tán tỉnh cô và vào năm 1881, ông cầu hôn cô, đe dọa sẽ tự tử nếu cô từ chối. Mendeleev và Anna Popova kết hôn vào ngày 2 tháng 4 năm sau, một tháng trước khi cuộc ly hôn của Mendeleev với Leshcheva được hoàn tất. Nhà thờ Chính thống Nga yêu cầu ít nhất bảy năm sau ly hôn mới đucợ tái hôn hợp pháp nhưng Mendeleev đã vi phạm điều cấm và gây ra một sự xôn xao lớn trong dư luận. Quyết định của ông đã khiến ông thất bại trong việc được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học của Nga vào thời điểm đó. Dù chênh lệch tuổi tác nhưng cuộc hôn nhân của Mendeleev với Popova vẫn được coi là hạnh phúc. Cặp đôi có bốn người con, Liubov, Ivan, và cặp song sinh Vassili và Maria.
8. MENDELEEV KHÔNG BAO GIỜ ĐẶT MỨC ĐỘ MẠNH TIÊU CHUẨN 40% CỦA RƯỢU VODKA
Mendeleev rất quan tâm đến việc đóng tàu và đã viết hơn 40 bài báo khoa học về chủ đề này. Ông đã giúp tạo ra bể mẫu tàu đầu tiên của Nga để thử nghiệm các thiết kế tàu và ông đã tham gia thiết kế Yermak – tàu phá băng ở vùng cực đầu tiên trên thế giới. Mendeleev cũng là một khách du lịch và nhiếp ảnh gia nhiệt tình. Ông thích chế tạo túi và vali của riêng mình và có một câu chuyện rằng những người buôn bán trong chợ biết đến ông với cái tên “Mendeleev – bậc thầy vali nổi tiếng”. Có một lời đồn thổi phổ biến của Nga rằng Mendeleev là người đặt ra nồng độ tiêu chuẩn 40% của vodka. Tuy nhiên, sự thật là cường độ tiêu chuẩn 40% được chính phủ Nga đưa ra vào năm 1843, khi Mendeleev mới chín tuổi.
9. MENDELEEV KHÔNG NHẬN ĐƯỢC GIẢI NOBEL HÓA HỌC
Các Ủy ban Nobel Hóa học đề cử Mendeleev được trao giải Nobel hóa học cho 1906 cho khám phá của ông về hệ thống tuần hoàn. Svante Arrhenius là một nhà khoa học Thụy Điển, người đã đoạt giải Nobel Hóa học năm 1903 cho lý thuyết về sự phân ly điện ly. Ông đã tham gia vào việc thiết lập các giải thưởng Nobel và ông có rất nhiều ảnh hưởng trong Học viện. Viện Hàn lâm lẽ ra phải chấp thuận sự lựa chọn của Ủy ban Hóa học nhưng không may thay, tại cuộc họp toàn thể của Viện, một thành viên bất mãn của Uỷ ban Nobel, Peter Klason, đề xuất tư cách ứng cử viên cho Henri Moissan người được ông ưa thích. Svante Arrhenius, dù không phải là một thành viên của Uỷ ban Nobel Hoá học nhưng có rất nhiều ảnh hưởng trong Viện và cũng gây sức ép để loại bỏ Mendeleev. Với tầm ảnh hưởng của mình, ông gây áp lực khiến số phiếu dành cho Moissan áp đảo và Mendeleev vuột mất cơ hội chiến thắng, đa số Học viện đã bỏ phiếu cho Moissan, mặc dù đã có một cuộc thảo luận sôi nổi. Arrhenius có ác cảm với Mendeleev vì Mendeleev là một nhà phê bình thẳng thắn về lý thuyết phân ly của ông và ông đảm bảo rằng Mendeleev sẽ không nhận được giải thưởng mặc dù được đề cử thêm hai lần nữa.
10. NGUYÊN TỐ SỐ 101 ĐƯỢC ĐẶT TÊN LÀ MENDELEVIUM ĐỂ VINH DANH ÔNG
Mendeleev lần lượt được trao tặng Huân chương Davy và Huân chương Copley bởi Hiệp hội Hoàng gia London vào năm 1882 và 1905. Ông được bầu là thành viên nước ngoài của Hội Hoàng gia vào năm 1892 và trong năm 1893 ông được bổ nhiệm làm giám đốc của Văn phòng Cân đo Nga. Dmitri Mendeleev qua đời ngày 2 tháng 2 năm 1907 tại Saint Petersburg do bệnh cúm. Ông chỉ còn vài ngày nữa là bước sang tuổi 73. Nguyên tố có số hiệu nguyên tử 101, được phát hiện vào năm 1955, được đặt tên là Mendelevium theo tên Mendeleev. Ngoài ra, một miệng núi lửa trên Mặt trăng cũng được đặt tên là Mendeleev để vinh danh ông. Dmitri Mendeleev được coi là một trong những nhà hóa học có ảnh hưởng nhất trong lịch sử.
Và cũng đề vinh danh nhà hóa học vĩ đại này, vào ngày 08 tháng 02 năm 2016 Google đã đổi logo của mình.
Phía dưới là hình ảnh Logo Google đặc biệt này:
Những điều thú vị về Dmitri Mendeleev – cha đẻ của bảng tuần hoàn hóa học – Phần 1
Nguồn:
_https://learnodo-newtonic.com/dmitri-mendeleev-facts
